Baş Ağrısı Nedir ? Çeşitleri, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Photo of author

By Bilgio.Net

Baş Ağrısı Nedir ? Çeşitleri, Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri  Nelerdir ?

Baş ağrısı çok sık görülen şikayetlerden biridir. Basit bir iltihaptan, stresten kaynaklanabileceği gibi, önemli bir hastalığın belirtisi de olabilir. İnsanların neredeyse hepsinde, hayatlarında en az bir defa oluşan yakınmalardır. Baş ağrılarının büyük çoğunluğu migren ve gerilim tipi baş ağrısı oluşturmaktadır. Migren kadınlarda daha sık görülmektedir. Genel olarak başka bir hastalıktan kaynaklanmayan baş ağrılarını 3 grupta incelemek mümkündür; migren, gerilim tipi ve küme baş ağrısı.

Baş ağrısı yapan ciddi hastalıklar şunlardır: Beyin tümörleri, beyin kanaması, nenenjit, kabakulak, göz hastalıkları, sinüzit, kafa travmaları, tansiyon yüksekliği, beyin damar hastalıkları.

Migren Nedir ?

Auralı ve aurasız olmak üzere 2 şekli vardır. Aura denilen, ön belirti olarak ortaya çıkan şikayetlerdir. Genelde görme ile ilgili şikayetler olur. Bulanık görme, görmede bir alanda kayıp, çizgiler, ışıklar görme gibi belirtiler yarım saat kadar sürer. Baş dönmesi, uyuşmalar, konuşmada tutukluk, farklı kokular duyma, iç sıkıntı eşlik edebilir. Ardından migren ağrısı başlar. Aurasız migrende bu belirtiler görülmez. Ailede migren hastası varsa görülme olasılığı artmaktadır. Migren ağrısı zonklayıcı ve şiddetlidir. Ataklar halinde olur. Bulantı ve kusma eşlik eder. Işık ve sesden rahatsız olup karanlık odada kalmak isterler. Ağrılar 72 saat içinde sonlanır. Migren baş ağrısı sırasında beyin sinir hücrelerinde ve kan damarlarında bazı değişiklikler söz konusudur. Sinir hücrelerinden salınan bazı maddeler kan damarlarını genişletir. Damarlardan dışarıya bazı maddeler çıkar. Bu değişimler baş ağrısı yapar. Ortam değişiklikleri, mevsim geçişleri, stres, uykusuzluk, ağır sporlar, adet öncesi dönem, uzun süre aç kalmak, kafayı çarpmak, ışık saçan televizyon, bilgisayat, telefonla çok zaman geçirmek, çikolata, peynir, fıstık gibi gıdalar, doğum kontrol ilaçları, uçak yolculuğu migrenin ortaya çıkışını kolaylaştırır. Migren tanısı koymak için herhangi bir tetkik yapılmaz. Hastanın şikayetleri ile tanı konur. Yapılacak tetkikler başka hastalıkları dışlamak içindir. Tıbbi tedavi olarak ağrı kesici  ( naproksen sodyum gibi ), migren ilaçları ( eletriptan, ergo alkaloidleri vb ) kullanılmaktadır. Hasta hekime gitmeden birden fazla ağrı kesici içebilmekte ve mide kanaması riski ile karşı karşıya kalmaktadır.

Gerilim Tipi Baş Ağrıları Nedir ?

Çocuklarda sık görülen baş ağrısı nedenlerinden biridir. Yetişkinlerde de sık görülür. Mevsim geçişleri, okul başarısızlıkları, stres, aşırı sorumluluk alma, aile içi sorunlar, ekonomik sıkıntılar, uyku düzensizlikler, açlık, sabah kahvaltısını yapmadan dışarı çıkmak, öğün atlama, göz bozuklukları gerilim tipi baş ağrısına sebep olur. Boyun bölgesinden başlayan, yukarı doğru çıkan sıkıştırıcı ve şiddetli ağrıdır. Baş sanki bant içinde sıkıştırılıyormuş gibi hissedilir. Başın tümünde ağrı vardır. Bulantı ve kusma görülmez. Başta keçeleşme hissi olabilir. Hasta, migrendeki gibi sessiz, karanlık ortam aranmaz. Dışarı çıkıp dolaşmak ister. Bazen de migren hastasında gerilim tipi baş ağrısı görülür. Hasta, migren olup olmadığını ancak belirtilerinden anlayabilir. Tıbbi tedavide öncelikle dengeli beslenme, düzenli uyku önerilir. Alkol tüketiminden kaçınılmalıdır. Kafeinli içecekler azaltılmalıdır. Ağrı kesiciler ( parasetamol, diklofenak, naproksen vb ) kullanılır. Depresyon bulgusu varsa antidepresanlar ( citolapram, fluoxetine vb ) hastanın durumuna göre eklenir. Antidepresanlar mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Küme Baş Ağrısı Nedir ?

Mevsim geçişlerinde ortaya çıkar. Daha nadir görülür. Genç erkeklerde görülme oranı daha fazladır. Erkeklerde kadınlardan 5 kat daha fazla görülür. Ağrı, migren ile karışabilir, migrenden daha kısa sürmektedir. Baş ağrıları atakları daha çok yılda bir ya da iki kez, yılın aynı döneminde birkaç hafta süren kümeler halinde gelişir. Kümelenme olduğu dönemde günde ortalama bir ile üç atak geçirilir. Dayanılmaz ve çok şiddetli olan ağrı başın tek tarafındadır; süresi 20 dakika ile 3 saat arasında değişir. Hasta, gece aynı saatte uykudan atakla uyunabilir. Ağrı birkaç dakika içinde giderek artar ve doruğa ulaşır. Her kümede baş ağrısı daima aynı taraftadır ve çoğu zaman aynı taraf gözde sulanma, kızarma, akıntı olur. Ayrıca aynı tarafta burun deliğinde tıkanma veya akıntı olabilir. Gün içinde genelde tek atak olur, ancak birden fazla atak da olabilir. Ağrı dönemi birkaç haftadan birkaç aya kadar sürebilir. Sanki bıçakla göz ve baş oyuluyormuş hissi verir. Ağrıdan dolayı hasta kafasını duvarlara bile vurabilir. İntihar ettiren baş ağrısı olarak tanınır. Terleme, çarpıntı, tansiyon yükselmesi, huzursuzluk, ishal, aynı taraf çenede ve dişlerde ağrı şikayetleri eşlik eder. İstemsiz sinir sistemine bağlı olarak çalışan trigeminal sinirin olduğu bölgede damarların aşırı genişlemesi nedeniyle dolaşım bozulur ve sinir etkilenir. Ağrı kesicilere cevap vermeyen küme baş ağrısında hastaya 6-7 litre/dakika ölçüsünde 15-20 dakika oksijen vermek rahatlatıcıdır. Küme baş ağrıları elli yaşlarından sonra azalır.

Baş Ağrısı Sırasında Beslenme Önerileri

Öğünler atlanmamalı ve saatinde, düzenli alınmalıdır. Özellikle kahvaltı yapılmalıdır. Kan şekerinin düşmesi beyni huzursuz ederek baş ağrısını tetikleyebilir. Sıvı kaybı da baş ağrısını tetikleyebilir. Yeterli su tüketilmesi, sıvı kaybına neden olan alkol ve kafeinli içeceklerin tüketilmemesi ( kahve ) baş ağrısı sıklığını azaltabilir. Şiddetli baş ağrısı olanlarda günde bir taneden fazla kahve tüketilmemelidir. Küme baş ağrısı olanlarda alkol tüketilmesi yakınmaları artırır. Alkol tüketilmemelidir. Alkol, burun  ve sinüs dokularının şişmesine neden olup sinüs yakınmalarını artırabilir. Ayrıca küme tipi baş ağrılarını tetikleyebilir, kullanılmamalıdır.

Baş Ağrısının Geçmesine Yardımcı Olacak Öneriler

  • Düzenli egzersiz yapılması stresi azaltarak baş ağrısını azaltmaya yardımcı olabilir. Haftada en az 3 gün yarımşar saatlik açık havada yapılan yürüyüşler hem stresi hem de baş ağrısını azaltmada yararlıdır. Baş ağrısı, vücudun süreğen bir strese verdiği bir tepki olabilir. Aerobik egzersiz ile beyinde mutluluk hormonu serotoninin düzeyi artar ve rahatlama sağlanır.
  • Düzgün olmayan omurga duruşu, gerilim tipi baş ağrısını artırır. Cep telefonları omuzda veya elde tutularak konuşmamalı, kulaklık kullanılarak konuşulmalıdır. Gerilim tipi baş ağrıları için gerekirse fizik tedavi veya meslek terapistlerine danışılarak doğru duruş pozisyonu öğrenilmelidir.
  • Stres ile başa çıkmak için yardımcı teknikler öğrenilmelidir. Baş ağrılarını tetikleyen stres faktörleri varsa bunların değerlendirilmesi ile başa çıkılması konularında yardım almak için psikolojik yardım alınmalıdır.
  • Beyinde duygu iletim sistemi ve ağrı lifleri yakın komşuluktadır. Depresyon, baş ağrısına neden olabilir. Depreyon bulguları varsa psikolojik tedavi almalıdır.
  • Ağrı kesicilerin, aşırı tüketilmesi baş ağrısını kötüleştirebilir. Bu nedenle, aşırı ilaç kullanımından kaçınılmalıdır.
  • Düzenli ve yeterli bir uyku gerginlik ve sinirlilik yakınmalarını azaltarak baş ağrısının kontrolüne yardımcı olur.
  • Çalışırken belli aralarla düzenli molalar alınması stresin azalmasına ve kasların gevşemesine yardımcı olur.
  • Baş ağrısı sırasında ağrıyı azaltmak için başa veya boyna buz paketi veya ısı paketi konabilir. 15-20 dakika tutulur.
  • Baş ağrısı esnasında karanlık, sessiz bir odada uzanılmalıdır.
  • Boyun ve şakaklara masaj yapılması rahatlatıcıdır.
  • Gevşeme tekniklerinin uygulanması baş ağrısını hafifletir.
  • Küme tipi baş ağrısı olanlarda stres yakınmaları artırabilir. Stres varsa azaltılmasına yönelik gevşeme tekniklerinden yardım alınmalıdır. Alkol, damarları genişletip atakları tetikleyebilir. Bu nedenle alkol tüketilmemelidir.
  • Sinüs tipi baş ağrılarında burun ve sinüs kanalları açık ve nemli tutulmalıdır. Bunun için bol sıvı alınmalı, sıcak buharda nefes alınmalı, günde 6 defaya kadar tuzlu burun spreyi kullanılmalıdır. Eğer alerjiye bağlı burun tıkanıklarının tetiklediği sinüs tipi baş ağrıları varsa alerjik maddeden kaçınılmalıdır. Alerji veya üst solunum yolu enfeksiyonlarının tıbbi tedavisi sinüzit gelişimini engelleyebilir. Sinüs problemleri varsa uçak yolculuğundan önce burun spreyi kullanıp basınç değişikliğine bağlı burun tıkanıklığı engellenebilir. Enfeksiyondan korunmada temizlik önemlidir. Burun, ağız veya gözlere temas ile elden geçen enfeksiyonların engellenmesinden ellerin yıkanması koruyucudur. Soğuk algınlığı burun içindeki salgıları ve miktarını artırarak şişme ile tıkanıklığa, buna bağlı olarak da sinüzite yol açabilir. Sigara içilmesi ve dumana maruz kalınması sinüs yakınmalarını artırabileceği için sakınmalıdır.

Baş Ağrısı İçin Besin Takviyeleri ve Bitkisel İçerikli Takviyeleri

Küme Tipi Baş Ağrısı İçin  ( Cluster headache )

  • Magnezyum ( Mg ) : Genellikle hastalarda magnezyum seviyeleri düşüktür. Mg seviyeleri düşük gözlenen hastalarda intravenöz magnezyum enjeksiyonları ile şiddetli baş ağrıları azaltılmıştır. Ağız yoluyla günlük 500-2000 mg, doktor önerisine göre alınabilir.
  • Melatonin : Melatonin hormonu seviyeleri de küme tipi baş ağrısı olan kişilerde düşük seviyelerde gözlenmiştir. 14 gün boyunca geceleri 10 mg melatonin takviyesi ile baş ağrısı sıklığı ve şiddetinde azalmalar tespit edilmiştir.
  • Acı Biber : kapsaisin içermektedir. Hekim kontrolünde intranasal kapsaisin uygulaması ile hastaların ağrılarında önemli oranda azalmalar olmuştur. Tahrişe ve yanmaya neden olabileceği için mutlaka hekim tarafından uygulanmalıdır.

Gerilim Tip Baş Ağrısı İçin ( Tension headache )

  • L-5-Hidroksitriptofan ( 5 http ) : Baş ağrılarında etkisi konusunda farklı sonuçlar bildirilmektedir. Kronik gerilim tip baş ağrısı olan hastalara bir araştırmada günde 300 mg 5-http verilmiş ve ağrılarında azalma olmuştur.

Baş Ağrısı İçin Tıbbi Çay Karışımları

  • Karışım-1 : 10 gram biberiye yaprağı, 10 gram limon kabuğu, 10 gram melissa yaprağı ile drog karışımı hazırlanır. 1 tatlı kaşığı drog 1 çay fincanı kaynamış su içinde 5-10 dakika demlenip süzülür. Günde 2-3 fincan içilir.
  • Karışım-2 : 10 gram ıhlamur çiçeği, 20 gram kediotu kökü, 10 gram lavanta çiçeği, 10 gram oğulotu yaprağı ve drog karışımı hazırlanır. 1 tatlı kaşığı drog 1 çay fincanı kaynamış su içinde 10-15 dakika demlenip süzülür. Günde 2-3 fincan içilir.

Baş Ağrısı İçin Aromaterapi Uygulamaları

  • Nane Yaprağı : Nane yağı ve mentolden, rahatlatıcı ve ağrı kesici özelliği ile topikal olarak yararlanılmaktadır. % 10 nane yağı içeren solüsyonlar şakaklara günde 3 kez ovularak sürülür. 5-10 damla nane uçucu yağı 25 ml badem yağı ile karıştırılıp masaj iel tatbik edilir. Fesleğen, papatya, kişniş, lavanta, melissa, biberiye ve adaçayı uçucu yağlarından da baş ağrısında yararlanılır. 1 damla uçucu yağ 5 ml üzüm çekirdeği yağı ile karıştırılır ve masaj yağı olarak kullanılır.
  • Papatya, biberiye veya maydanoz ile hazırlanan çaylar ile gözlere kompres yapılır. Eğer sinüslerde kapalıysa ıtır, niaoli veya çay ağacı uçucu yağı ile inhalasyon yapılması önerilir. Eğer alınan alkollü içeceklerden sonra gelişen bir baş ağrısı varsa banyo suyuna birkaç damla karabiber veya ardıç yağı damlatıp aromatik banyo şeklinde yararlanılması önerilir. Bir başka kaynakta ise lavanta, gül, biberiye, papatya, okaliptüs ve nane uçucu yağlarından masaj ve kompres şeklinde yararlanılabileceği kayıtlıdır. Lavanta uçucu yağının papatya, nane ve biberiye ile kombinasyonları da yapılabilir.
  • Bayırotu ( Eşekturbu ) : köklerinden yararlanılır. 2 tatlı kaşığı kök ve sıcak su ile lapa hazırlanır. Ensenin üst kısmına, başa doğru 1-2 cm kalınlığında lapa ile kompres yapılır. Kompres, 2-5 dakika, en fazla 10-12 dakika bekletilir. Kompres uygulamasından sonra yıkanmaz, kompres yapılan yer zeytinyağı ile hafifçe ovulur. Günde 1-2 kez uygulama yapılır. İlk uygulamada hassas ciltlerde yanma hissi ve kızarıklar oluşabilir.

Yorum yapın