Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular Nelerdir ?

Photo of author

By Bilgio.Net

Ekonominin İlgilendiği Temel Sorular Nelerdir ?

Sınırlı kaynakların mal ve hizmet üretiminde kullanılmaları ile ilgili olarak bazı temel sorular vardır. Bu sorular toplumlar için geçerli olup şunlardır:

  • Ne ?
  • Nasıl ?
  • Nerede ?
  • Kimin İçin ?

Şimdi bu sorularla ilgili açıklamları kısaca görelim.

Ne, Ne Kadar Üretilecek ?

Ekonomide ne gibi mal ve hizmetler üretilecek ve ne miktarda üretilecektir ? bu soru kaynakların sınırlılığı, tercihler ve fırsat maliyeti kavramlarını içermektedir. Üretim faktörleri sınırlı olduğu için üretilebilecek mal ve hizmetler de sınırlıdır. Onun için bir tercih yapılması gerekmektedir. Ne gibi mallar ve ne miktarlarda üretilmesi tercih edilecektir ?

Nasıl Üretilecek ?

Üretimine karar verilen mal ve hizmetler nasıl üretilecektir ? yani üretimde nasıl bir teknoloji kullanılacaktır ? Sermaye yoğun teknolojiler mi, yoksa emek yoğun teknolojiler mi? Genelliklei hangi faktör daha bol miktarda ise, o faktörün fiyatı nispeten daha ucuz ve kullanımı daha fazla olacaktır. Örneği, Çin emek faktörü olan bir ülkedir. 1950’lerde ve 1960’larda inşa edilen barajlarda az miktarda sermaye ( makine ve teçhizat ( fakat çok miktarda emek ( insan gücü ) kullanılmıştır. Batı ülkelerinde 200-300 kişinin çalıştığı, fakat makine ve teçhizatın çok kullanıldığı baraj inşaatlarına karşılık, Çin’deki baraj inşaatlarında sermaye yerine emek ikame edilmiş ve yaklaşık 20.000 civarında işçi çalıştırılmıştır. Bazı üretim faaliyetlerinde faktörler arasında ikame edilebilirlik ( yerine konulablirlik ) kolay, bazılarında ise zordur. Üretim faktörleri arasında ikame edilebilirliğin kolay olduğu durumlarda faktör fiyatları, her faktörden ne kadar kullanılacağını önemli derecede etkiler.

Nerede Üretilecek ?

Üretilecek mal ve hizmetler nerede üretilecek ? Üretimde yer seçimi de önemlidir. Bir taraftan üretimin ekonomik olarak ( en düşük maliyetle ) gerçekleştirilebilmesi, diğer taraftan üretimin çevre kirliliğine neden olup olmadığı, üzerinde dikkatle durulması gereken konulardır. Örneğin, bir çimento fabrikası önemli bir tarım alanının veya bir şehrin hemen yanı başında kurulmuş ise çevre kirliliğine neden olur ve bu yatırımın sosyal maliyeti çok büyüktür. Bir malın üretileceği yer seçilirken girdilerin sağlanması ve üretilen malın pazarlanması için gerekli ulaşım maliyetleri, üzerinde dikkatlice düşünülmesi gereken konulardır.

Kimin İçin Üretilecek ?

Mal ve hizmetler kimin için üretilecek, yani bu mal ve hizmetler kimler tarafından tüketilecek ? Bu soru gelir dağılımıyla ilgili olup, toplumsal adalet ve huzurun sağlanması bakımından çok önemlidir. Kapitalist toplumlarda, üretilen mal ve hizmetlerden kimlerin ne kadar pay alacağı sorunu, Marjinal Verimliliğe Göre Gelir Dağılımı Teorisi ile açıklanabilir. Bu teori özetle şöyledir ; Emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimcilikten oluşan üretim faktörleri ve dolayısıyla bu faktörlerin sahipleri, üretime katkıları oranında üretimden pay alırlar. Örneğin, bu teoriye göre işçinin üretimde payı ne kadar fazla ise o işçi üretimden ve dolayısıyla yaratılan katma değerden ( gelirden ) o kadar fazla pay alacaktır. Gelir dağılımında marjinal verimlilik teorisinin gerçekleşebilmesi için ekonomide tam rekabet ortamın bulunması gerekmektedir. Her alanda rekabet ortamı ne kadar fazla ise bu teori de o derece geçerlidir ve gelir dağılımı adildir. Gelir dağılımı hiçbir toplumda hiçbir zaman tam eşit olmamıştır, olamaz da. Önemli olan toplumsal hayatın her yönünde olabildiğince tam rekabet ortamının sağlanmasıdır. Rekabetten uzaklaşıldığı oranda verimsizlik ve gelir dağılımında adaletsizlik olur. Bu durum toplumda huzursuzluk yaratarak, sosyal patlamalara neden olabilir.

Yorum yapın