Felsefe Nedir? Felsefenin Tanımı ve Kelime Anlamı Nelerdir?
‘’Felsefe ‘’, Yunanca filo ( sevgi ) ve sofia ( bilgelik, hikmet) sözcüklerinden türetilmiş, ‘’ bilgelik sevgisi ‘’ anlamına gelen bir kelimedir. Filozof ise ‘’ bilgi seven ‘’ anlamına gelmektedir. İlk dönemlerde filozof her şeyi bilen kişi anlamında kullanılıyordu. Daha sonraları, bilimlerin gelişmesiyle bir insanın her şeyi bilmesinin imkansızlaşmasıyla filozof; her şeyi bilen değil, sadece bilgiyi seven, bilgiyi arayan anlamında kullanılmaya başlandı. Türkçe’den ‘’ filozof ‘’ ve ‘’ felsefeci ‘’ ayrımının bulunmasına karşın, bazı dillerde bu ayrım yoktur. Örneğin, İngilizce’de ‘’ felsefeci ‘’ ve filozof ‘’ aynı sözcükle ( philosopher ) dile getirilmektedir. Kelimenin etimolojisi böyle… peki felsefe nedir? Felsefeyi nasıl tanımlayabiliriz?
Hemen belirtmek gerekir ki, felsefe tanımlarının çoğu felsefenin yanıtları gibi tartışılmalıdır. Çünkü felsefe durağan bir bilgi türü değildir. Felsefenin içeriği ve kapsamı tarih içinde bazı değişiklikler göstermiştir. Başlangıçta felsefenin sorgulama alanı içerisinde bulunan bazı konular bir felsefeden ayrılırken, zamanla, felsefenin soruşturma alanında yeni konular belirmiştir. Yine tarihsel olarak ele aldığımızda, felsefenin de bazı değişmeler olmuştur. Bazı dönemlerde, örneğin Ortaçağda, felsefeye inançları temellendirmek için bir araç olarak bakılırken, diğer bazı dönemlerde ise felsefeye inançları eleştirmek için bir araç olarak bakılmıştır. Felsefenin içeriğinde ve işlevinde meydana gelen değişmenin, felsefenin tanımına yansıması doğaldır. Bu nedenle çoğu felsefe tanımı, yine bir felsefi bakışı yansıtır.
Felsefe bazen ‘’ insanın kendini tanıması ‘’, bazen de ‘’ varlığı tanıma uğraşı ‘’ olarak tanımlanmıştır. İslam filozofu Farabi’ye göre felsefe ‘’ var olmaları bakımından varlıkların bilinmesidir.’’ Bir başka islam filozofu İbni Sina’ya göre ise felsefenin amacı, ‘’ nesnelerin hakikatlerini, bir insanın kavrayabileceği kadar kavramasıdır.’’ Stoalılar felsefeyi, insanın davranışlarını düzenleyen, yaşamına yön veren bir sanat olarak görmüşlerdir. Felsefeyi ‘’ genel olarak, şeylerin düşünce ile araştırılması ‘’ diye tanımlayan Hegel, onun amacının ‘’ hakikatin bilimsel bilgisine ulaşmak olduğunu ‘’ belirtir. Felsefe yapmanın ‘’ sadece alıştırma yoluyla ve aklın kullanılmasıyla ‘’ öğrenilebileceğini söyleyen Kant’a göre ise ‘’ Felsefe, insan aklının son amaçlarını gösteren tam bir bilgelik fikridir.’’
Felsefe, bir düşünme faaliyetidir. Ancak, felsefenin ne olduğunu anlamak için bu düşünme faaliyetlerinin ne hakkında olduğunu ve sınırlarının ne olduğunu belirlemek gerekir. Eğer bunu yaparsak, genel de olsa, felsefenin bir tanımını vermiş oluruz. Felsefeyi kısaca varlık, bilgi ve değerler konusunda akla dayalı, eleştirel ve sistematik düşünme faaliyeti olarak tanımlayabiliriz. Felsefenin varlığına ilişkin konusu ontoloji veya metafizik olarak bilinir ve varlığın yapısı, doğası, varlık kategorileri ve nedensellik gibi konularla ilgilenir. Bilgi ( epitemoloji ) konusu ise bilgimizin kaynağı, sınırları, temellendirilmesi ve doğruluk gibi konularla ilgilenir. Değer konusu ise başta etik ve estetik olmak üzere her tür değer incelemesini kapsar.