Hinduizm Nedir? Nasıl Ortaya Çıktı?
Yaklaşık üç bin yıl önce ortaya çıkan Hinduizm, Doğu’dan Batı’ya kadar uzanan 900 milyon kadar inananıyla dünyanın üçüncü büyük dinidir. Ayrıca ortak bir tanrıya, kurucuya, mabede ya da kutsal metinlere dayanmayan çeşitli dinsel törenlere ve inançlara bağlı kesimleri belirten bir toplu terim niteliği taşır.
Hinduizm’in Bilgelik Öğretileri
Hinduizm’in büyük çeşitliliğine karşın, bütün Hindularca benimsenen birkaç benzer inanç vardır. Bu temel inançlar arasında ruh göçü, moksha yoluyla samsara durumundan kurtuluş, karma ve dharma yasaları sayılabilir. Hindu yaşam tarzı bu tür kavramlar çerçevesinde şekillenir.
Hindu dünya görüşü temelde samsara, yani yeniden doğuş kavramına dayanır. Samsaraya göre, her kişinin bir ilahi iç hakikati ya da ruhu (atman ) vardır. Bu, dünyadaki her şeyi kapsayan sonsuz kozmik ruha (Brahman) benzer. Maya’nın (Sanskrit: hayalbüyü) aldatıcı gücünün atman’ı teslim almasının kişiyi her türlü dünyevi ve fani şeyle özdeşleşmeye yönelttiğine inanılır. Bu hayali gerçekliğin tuzağına düşen atman çeşitli varoluşlar arasında gezinir ve samsara’dan bir türlü kurtulamaz. Ancak sezgisel kavrayış, yani ölümsüz Brahman’la birleşme yoluyla gerçek doğasının bilincine varınca kurtuluşa (moksha) erer. Bu da atman’ın yeniden doğuş döngüsünün ve karma yasasının dışına çıkmasını sağlar. Moksha’ya giden yollar yoga, çile çekme, meditasyon ve tanrılara tapınmadır.
Hindiuzm’da Karma ve Dharma
Hindular kozmik karma (davranışın meyveleri) yasasına inanır. Ahlaki davranışları sonuçları ölümün ardından bir sonraki varoluşa taşınır; böylece yeniden doğuşu izleyen hayatı olumlu ya da olumsuz yönde etkiler. Doğuş, ölüm ve yeniden doğuş döngüsüne bağlı olan atman’ın her bencil davranışının bir sonucu olduğuna inanılır. Sağlam inançlı Hindular dharma yasasına uymaya çalışır. Dharma’yı evrensel doğru sayarak, günlük törenlerde buna bağlı kalmak için uğraşır. Günümüzde dharma Hindular için bir etik rehber işlevini görerek, kişiye bir davranış düsturu sağlar. Sanatana dharma şiddete başvurmama ve saflık gibi erdemleri her Hindu için genel yasa sayarken,svadharma ana kavramın daha kişisel bir versiyonunu oluşturur.
Hinduizm’in Ortaya Çıkışı
Hinduizm’in kökleri İndus Vadisi uygarlığına kadar inebilir. Bu son derece gelişken kentsel kültür şimdiki Pakistan topraklarında MÖ 3000’lerden 2000’lere kadar varlığını sürdürdü. Harappa dini hakkında çok şeyin bilinmesine karşın, günümüze ulaşan mühürlerdeki yazıtlar bir kadın tanrıçaya ve Şiva’nın boynuzlu bir önceline tapındığını gösterir. Bu kültürde ağaçlar ve hayvanlar da dinsel önem taşırdı.
Brahmanizm köken itibariyle Hinduizm’in ilk biçimlerinden biri olarak, Orta Asya’dan Hindistan’a kadar MÖ 2000’lerde geçen göçebe Arilerin Veda dinine dayanır. Bu kültürün ayırıcı özellikleri çok sayıda ayinin varlığı, yazı dili Sanskrit, Veda metinleri ve Brahman’ın yanı sıra İndra, Agni, Vayu gibi tanrılara tapmaktı.