Portakal Nedir ? Portakal Faydaları ve Zararları Nelerdir ?
İngilizce Adı : Orange
Bilimsel Adı : Citrus x sinensis
Portakal Nedir ? Portakal Hakkında Bilgi
Eskiden beri tarımı yapılan portakalın, ‘’ pomelo ‘’ ile ‘’ mandarin’’in, çaprazlaması olduğu düşünülmektedir. Anavatanının Güney Doğu Asya olduğu ve M.Ö 2500’de Çin’de ıslah edilmiş olduğu, 16. Yüzyılda Akdeniz Bölgesine ve Amerika’ya götürüldüğü bilinmektedir. Portakal tropik ve ılıman iklimde yetişmektedir. 2010 Dünya üretimi 68,3 milyon ton olarak açıklanmıştır. Yetiştirilen narenciye ağaçlarının % 70’i portakal ağacı’dır. Brezilya dünyanın en büyük portakal üreticisidir, kendinden sonra gelen ABD, Hindistan ve Çin üretiminin toplamı kadar üretim yapar ve %99’unu ihracat için işleme tabi tutar. Türkiye 1,4 milyon ton üretimle dünyada 10, büyük portakal üreticisidir.
Portakal Çeşitleri Nelerdir ?
Portakal küre veya uzatılmış küre şeklinde farklı boyutlarda, dilimli, her biri diliminde altıya kadar çekirdek içerebilen, kabuğun altında beyaz gözenekli bir katmanı olan bir meyvedir. Olgunlaşmadan rengi yeşildir, olgunlaştıkça sararır veya ılıman iklimlerde yeşil kalabilir. Portakal ‘’ Yaygın Türü ‘’, ‘’ Kan Portakalı ‘’, ‘’ Göbek ‘’, ‘’ Asitsiz Portakal ‘’ olmak üzere farklı özellikte dört gruba ayrılabilir.
- Yaygın Portakal
Beyaz, yuvarlak veya sarışın da denen yaygın portakal tüm portakal üretiminin üçte ikisini oluşturmaktadır. Bu tür, genelde suyu için kullanılır. İspanya’da Valencia, Kastelenna ve Berna, İtalya’da Belladona,Florida’da Gardner, Pakistan’da Malta, yaygın portakalın farklı çeşitleridir.
- Göbek Portakal
Göbek ismini, tepesinde büyüyen ikinci bir meyvenin insan göbeğine benzemesinden almaktadır. Daha kalın olan kabuklarının soyulması daha kolaydır, suyu sıkılmak için değil, yenmek için üretilir. Washington veya California göbek portakal çeşidine girmektedir.
- Kan Portakalı
Kan portakalının yüksek antosiyanin içeriği kabuğuna, eti ve suyuna kan kırmızı rengini verir; en lezzetli portakaldır.
- Asitsiz Portakal
Asitsiz portakal daha çabuk bozulduğundan üretildiği çevrede tüketilir. Avrupa, Asya ve ABD ‘de yoğun nüfus bölgelerine pek sevkedilmez.
Portakalın renk, sıkılık, olgunluk, şekil, yüzeyin pürtüklülüğü, yara bere, çizik, çatlak, yanık ve kirden gelen hasarlar, varyete özelliklerine göre birden üçe kadar değişen bir puanlama yapılmaktadır. Suyu ise, ne kadar sulu olduğu, içeridği katı maddeler, katı maddelerdeki anhidrid sitrik asit oranına göre AA ve A olmak üzere bir sistemle değerlendirilmektedir.
Portakalın Faydaları ve Etkileri Nelerdir ?
Portakal damar sağlığı ve kemik sağlığını iyileştirir, tokluk hissi verir, hipertansiyondan, kardiyovasküler hastalıklardan, diyabet, astımdan, pankreas kanseri ve genel olarak kanserden koruyucu, sinir sistemini koruyucu, hazmı kolaylaştırıcı, kilo kontrolüne yardımcıdır.
D – limonen insanlar için kanseri önleyici bir ajandır. Önceleri kanserojen olduğu iddia edilmişse de, diyetle alınan kafeik asit kadar kanserojendir. D – limonen sıçan modelinde yapılan çalışmalarda anlamlı düzeyde antienflamatuvar etki göstermiştir. Genç ve erişkinlerde kahvaltı sonrası içilen portakal suyunun gıda ile alınan yağ oksidasyonunu azalttığı gösterilmiştir.
Yedi gün, günde 500 ml kan portakalı suyunun içilmesi şeker hastası olmayan yüksk kardiyovasküler riskli kişide endotel fonksiyonu iyileştirici ve enflamasyonu azaltıcı tki gösterdiği saptanmış ve yayınlanmıştır.
Portakal yağından elde edilen valensen, dekanal, octanal, linalol’ün antioksidan ve bakteri öldürücü etkileri saptanmıştır.
Kan portakalından elde edilen D – limonen içeren uçucu yağın kolon kanser hücrelerinde damarlanmayı ve metaztası önlediği bildirilmiştir.
Antosiyaninden zenigin Moro portakal suyunun diyet kaynaklı obezitede karaciğer hasarını önlediği, yağlı karaciğeri önlemede olası rolü olabileceği gösterilmiştir.
Portakal kabuğundaki flavonoidlerden hesperidin, rutin ve hesperidin tripsin baskılayıcı etkileri ile proteinlerin yıkımında görev yapmaktadır. 50 binin üzerinde erkekte yapılan bir çalışma flavanon, antosiyaninler, flavan – 3 – oller, flavonoller, flavonlar ve polymerlerini bolca içeren portakal ve portakal suyu, çay, böğürtlen, elma, kırmızı şarabı muntazam tüketenlerin Parkinson riskinin azaldığı saptanmıştır.
Portakalın Kullanım Alanları Nelerdir ?
Portakal çiçeği parfün endüstrisinde kullanılmaktadır. Aromaterapistler portakal yağını sakinleştirici olarak kullanmaktadır.
1 – 2 gram portakalkabuğu yarım litre suda kaynatılarak içildiğinde hazımsızlık ve mide yanmasını geçirmektedir. Portakal kabuğu uykusuzluk ve kabızlık için de kullanılmaktadır.
Portakalın İstenmeyen Etkileri Nelerdir ?
Birçok bitki ve latekste bulunan ‘’ profilin ‘’ ler alerjik reaksiyona sebep olurlar. Enflamatuvar bağırsak hastalığını semptomlarını kötüleştirebilir.
Protakal Tüketirken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Portakal suyundaki hesperidinin kolestrol düşürücü bir statin olan pravastatinin farmakokinetiğini etkilediği ve çoklu ilaç rezistansı ile ilişkili proteinin ifadesini düşürdüğü gösterilmiştir.