Sara ( Epilepsi ) Hastalığı Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Photo of author

By Bilgio.Net

Sara ( Epilepsi ) Hastalığı Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Sinir hücresine nöron denir. Beyinde milyarlarca nöron bulunmaktadır. Nöronlar arasındaki bağlantı noktalarına işe sinaps denir. Uyarılar, iletiler elektriksel aktivite şeklinde nöronlarla taşınmaktadır. Sinapsa gelen ekeltriksel uyarılar, kimayasal maddelere dönüşerek sinapsın diğer ucundaki nörona aktarılır. Sara hastalığında nöronlardaki elektriksel aktivite artmıştır. Buna bağlı olarak nöronlarda geçici işlev bozukluğu ortaya çıkması epilepsi hastalığına neden olur.

Sara Hastalığı Kimlerde Görülür ?

Gençlerde ve ileri yaşlarda daha sık görülmektedir.

Sara Hastalığının Nedenleri Nelerdir ?

Epilepsiye neden olan birçok hastalık vardır. Beyin tümörü, beyin kan damarlarında tıkanmalar, beyin kanaması, beyin iltihapları, kafa travmaları, Alzheimer hastalığı, hormonal bozukluklar, beynin doğuştan gelen yapısal bozuklukları, üremi, doğuştan gelen genetik hastalıklar gibi nöronları etkileyen tüm hastalıklar epilepsi nedenidir.

Hamilelik sırasında annenin ilaç, uyuşturucu ve alkol kullanması, iltihaplı hastalıklar geçirmesi, doğum sıraında bebeğin oksijensiz kalması, kordon dolanması, beyin iltihapları, beyin kanaması, iltihaplı hastalıklarda ateş yüksekliği bebek ve çocuklarda epilepsiye neden olur.

Kan şekeri düşmeleri, ateşli hastalıklar, ışıklı uyaranlar ( bilgisayar, tv,telefon), uzun süre açlıklar, uykusuzluk, sıvı kayıpları, mineral dengesizlikleri, alkol, uyuşturucu, adet dönemleri, aşırı çay-kahve, epilepsi ilaçlarını düzensiz kullanmak nöbetlerin ortaya çıkmasını kolaylaştıran faktörlerdir.

Nöronlardaki anormal elektriksel uyarı beynin tümünde ortaya çıkarsa, jeneralize nöbet adını alır. Beynin bir bölgesinde ortaya çıkarsa, parsiyel veya basit nöbet denir. Bazı nöbetler beyinde bir bölgede başlayıp tüm beyne yayılma şeklinde olabilmektedir.

Sara Hastalığında Bulgu, Belirti ve Yakınmalar Nelerdir ?

Nöbetten birkaç saat önce aura dediğimiz ön belirtiler oluşabilir. Işık parlaması, renkli ışıklar, kırpışma, bağ ağrısı, kulak çınlaması, farklı sesler duyma, değişik kokular alma, ağızda farklı tat hissetme, ağız şapırdatma, dış gıcırdatma, karıncalanma, uzaklara dalma, ayak sallama, garip korkular gibi beynin tutulan bölgesine göre değişik ön belirtileri görülebilir. Bu belirtilerden sonra hasta bilincini kaybederek yere düşer. Kol ve bacaklarda kasılmalar, nefes alamama olur. Nefessiz kalan hasta morarır ve kasılmaya bağlı olarak dilini ısırır. Ağızdan köpük gelebilir. Hasta idrarını ve dışkısını kaçırabilir. Hastanın adalelerinin gevşemesi ile kasılmalar birkaç dakika içinde sona erer. Hasta nöbet geçirdiğinin farkında olmaz, hatırlamaz. Nöbet sonrası şaşkın ve uyku halindedir. Birkaç saat boyunca yorgunluk, sersemlik hissi devam eder. Bu şekilde nöbetlere, yaygın jeneralize nöbet denmektedir. Hasta yere düşerken kendini yaralayabilir. Kırık ve kanamalar görülebilir.

Arka arkaya nöbet geçirilmesi ile beyin ve kalp uzun süreli oksijensiz kalacağından felç ve kalp krizlerine, hatta ölüme neden olabilir. Sara nöbetinin çok uzun sürmesine epileptik status denmektedir.

Beynin belli bir alanının tutulmasına bağlı nöbetlerde birkaç saniye süren çok kısa ve geçici bilinç kaybı ve buna bağlı donuk anlamsız boş bakışlar olabilir. Göz kırpma, ağız şapırdatma, bazı adalelerde kasılma, dengesiz hareketler oluşur. Bu belirtilerden bir ya da birkaçı olabilir. Hasta, elindeki aleti düşürerek yaralanabilir. Sıcak bir nesneyi üzerine dökerse yanabilir. Hasta, geçirdiği nöbeti hatırlamaz. Bu tür insanlar toplumda sakarlıkla suçlanabilir.

Beynin elektriksel aktivitesinin değerlendirimesi için elektroensefalografi (EEG) çekilir. Beyin MR’ı çekilerek tümör, yapısal bozukluklar ve diğer hastalıklar değerlendirilir. Kan şekeri, kan mineralleri, üre, kratinin gibi tetkikler yapılarak başka hastalıklar araştırılır.

Sara Hastalığının Tıbbi Tedavisi Nelerdir ?

Sara nöbetlerini durdurucu antiepileptik denilen ilaçlar kullanılmaktadır. Feniton, Karbamezapin, Oksakarbazepin, Topiromate, Gabapentin, Lamotrijin gibi antiepileptik ilaçlar bulunur. En önemli yan etkileri karaciğer fonksiyon testleri ve beyaz kan hücreleri üzerinedir.

Sara Hastalığında Beslenme Şekilleri Nelerdir ?

Tüm hastalar kepekli tahıllar, taze sebze ve meyve içeren sağlıklı bir diyet uygulamalıdır. Buna ek olarak süt ürünleri, kalsiyum seviyesini korumak için önemlidir. İnek sütüne alerjisi olanlarda eşek sütü veya keçi sütü alternatif olabilir.

Oruç, antik çağlardan beri nöbetleri önlemek için kullanılmıştır. 1920’lerde ketojenik  diyet ismi verilen, yüksek oranda yağ içeren, şekersiz düşük proteinli diyet, nöbetleri önlemek için kullanılmaya başlanmıştır.

Bazı hastalarda, özellikle çocuklarda, yağ açısından zengin ve karbonhidrat içeriği düşük sıkı bir diyet nöbet sayısını azaltmada yardımcı olabilir. Bu tür diyete ketojenik diyet denir. Ketojenik diyette hücrelerin karbonhidrat yokluğuna bağlı metabolizmaları değiştirilip hayatta kalmak için gerekli enerjiyi sağlamada yağların kullanılması hedeflenir. Yağların yakılması sonucunda keton cisimleri ismi verilen maddeler oluşur, bu da ketozis ismi verilen metabolik tabloya neden olur. Ketozis, beyinde aminoasit değişikliğine neden olarak sinir iletiminde görevli sinir hücrelerinin aşırı çalışmasını azaltan y-aminobütirik asit ( GABA) düzeylerini arttırır.

Genellikle epileptik nöbetleri ilaç ile kontrol edilemeyen çocuklarda denenir. Çocukların % 30’unda bir yıllık süreçte nöbet sayılarını neredeyse sıfıra indirmektedir. Ayrıca nöbet devam etse bile nöbet esnasında bilinci daha iyi olduğu, aileler tarafından bildirilmiştir. Cochrane derlemesinde ketojenik diyetin nöbet sıklığını azaltmada yararlı olabileceği, fakat tolere edilmesinde sorunlar olduğu bildirilmiştir. Araştırmacılar, Atkins Diyeti’nin ( yüksek protein, düşük karbonhidrat ) nöbeti olan insanlara yardımcı olup olmadığını araştırıyor. Atkins diyetinin de yararlı olabileceğine dair bir çalışma bildirilmiştir. Tolere edilmesinde zorluklar olması nedeni ile aralıklı ketojenik diyet uygulamasının etkinliği araştırılmaktadır.

Ketojenik diyetin uzun süreli uygulanması kolay değildir. Çok sert olup, yenmesi izin verilen gıdaların sayısı çok sınırlıdır. Çocuklar genellikle bu diyetin başlanması için hastaneye kabul edilir ve diyet yaparken bir doktor veya sertifikalı diyetisyen tarafından çok yakından takip edilmelidir. Aynı zamanda çeşitli yan etkilere sahiptir.

Sık yan etkileri şunları içerir :

  • Besin eksiklikleri nedeniyle büyüme geriliği,
  • Trigliseridlerde artışa bağlı pankreas iltihabı
  • Ürik asit artışına bağlı böbrek taşı veya gut hastalığı,
  • Yüksek yağ alımına bağlı kalp hastalığı riskinde artış.

Bu nedenle, ketojenik diyet deneyimli merkezlerde sertifikalı diyet uzmanları tarafından yürütülmelidir.

Alkol içmekten kaçınmalıdır. Alkol, nöbet eşliğini düşürür ve nöbet riskini artırır. Alkol, anti-epileptik ilaçlar ile etkileşime girerek nöbete neden olabilir. Gıda alerjileri ile ilişkili olabilen çocuklarda migren baş ağrısı, hiperaktif davranışlar ve arın ağrıları olan çocuklarda nöbet gelişebilir. Belli gıda alımlarına bağlı gelişen yakınmalar ve nöbet açısından çocuk takip edilmeli, şüphe halinde alerji doktoruyla görüşülmelidir.

Sara Hastalığında Yaşam Tarzı Değişiklikleri Nelerdir ?

Düzenli bir uyku programına uyulmalıdır. Günün aynı saatinde yatıp aynı süre uyumaya alışılmalıdır. Yetersiz veya düzensiz uyku, nöbet eşiğini düşürebilir ve nöbet riskini artırabilir.

Herhangi bir doktora gidildiğinde nöbet bilgisi verilmelidir. Reçete edilecek ilaçlar ile nöbet ilaçları etkileşime girebilir, nöbet gelişebilir.

Nöbet günlüğü tutularak tarih, tip, sıklığı, süresi, aura açıklaması gibi nöbetin özelliklerini içeren detaylar not edilmeli, doktora iletilmeldiir.

Düzenli tıbbi takiplere gidilmelidir. Doktordan güvenli bir diyet ve egzersiz programı konusunda bilgi alınmalıdır.

Hastalar yanıp sönen ışıklara veya flaş ışıklarına maruz kalmaktan kaçınmalıdır. Video oyunları, epilepsisi ve yanıp sönen ışıklara hassasiyeti olan kişilerde nöbetleri tetikleyebilir. Japonya’da yapılan bir çalışmada, hızla dalgalanan renkler ve hızlı yanıp sönen görüntüleri içeren çizgi filmleri izleyenlerde nöbet riskinin arttığı gözlemlenmiştir. Nöbeti olan çocukların bu tür çizgi film seyretmeleri engellenmelidir. Her bir saniyede yanıp sönen görüntülerin frekansı hertz ( Hz) cinsinden ölçülür. Nöbeti olan kişilerde, nöbet gelişimine düşük hertz yayan ekranlar daha yüksek hertz yayan ekranlardan daha fazla neden olur. Bu nedenle televizyon seçilmesinde yüksek hertz tercih edilmelidir.

Epilepsili hastalar ağır işler, kesici ve delici aletlerle çalışma, şoförlük, gece nöbeti olan işlerde çalıştırılmamalıdır. Yüzme, boğulma riskini artırdığı için yasaklanır. Ayrıca paraşütle atlama, dağcılık, rafting, kayak gibi tehlikeli olabilecek sporlar yapılmamalıdır.

Stresin ve endişenin azaltılması önemlidir. Gevşeme yöntemleri, derin nefes alma, biofeedback ve meditasyon teknikleri yararlıdır. Gevşeme tekniklerinin nöbet sayısını azalttığı gösterilmemekle birlikte yaşam kalitesi iyileştirir.

Egzersiz dikkatli planlanmalıdır. Bazen sorun yaratabilir ama nöbeti olanlarda birçok açıdan önemlidir. Egzersiz ile özellikle yaşlılarda ilaçlara bağlı gelişen kemik yoğunluğunda azalma engellenebilir, kemik kırık riski azaltılır. Egzersiz aynı zamanda bazı ilaçlara bağlı gelişebilen aşırı kilo alınımın önlenmesi için yardımcı olabilir. Egzersizin bazı hastalarda nöbetleri tetikleyebileceği hakkında nadir de olsa bildirimler vardır. Birçok çalışmada egzersiz ve nöbet sıklığının artışı arasında bir ilişki olmadığı gösterilmiştir. Ama hastaların uygun egzersiz programı için doktorlarından görüş almaları gereklidir.

Bazı küçük çalışmalarda yoga benzeri denge egzersizlerinin nöbet satısını azaltmada yararı olduğu ileri sürülse de Cochrane derlemesinde çalışmaların kalitesinin düşük olması eleştirilmiştir. Fakat egzersiz programı olarak uygun vakalarda kullanılabilir.

Psikolojik yardım ve geleceğe yönelik pozitif umut veren çocuklar için çok önemlidir.

Dikkat Edilebilecek Noktalar

  • Çocuklar ebeveynleri ve kardeşleri tarafından mümkün olduğunca normal kabul edilmeli ve tedavi sıradan bir rutine indirgenmelidir.
  • Çocuk, nöbetten ölmeyeceğini bilmelidir.
  • Çocuklar nöbetin büyümelerine engel olamayacağı umudunu taşımalıdır.
  • Çocukların çoğunda spor veya eğlenceli faaliyetler nöbetleri tetiklememektedir.
  • Yeterince büyür büyümez, çocuklar tedavilerine aktif olarak katılmalıdır.
  • Psikolojik yardım alınması birçok çocuk için olumlu katkı sağlar.

Yorum yapın