Sindirim Sistemi Nedir ? Özellikleri Ve Görevleri Nelerdir ?
Sindirim sisteminin en önemli görevlerinden biri, vücudumuzda bulunan 100 trilyon hücreye enerji sağlamaktır. Hücrelerin faaliyet gösterebilmeleri için enerjiye ihtiyaçları vardır. Bu enerji de gıdalardan sağlanır. Enerjiye dönüşecek gıdaları vücutta kullanır hale gelmesi önemlidir. İşte bu noktada devreye sindirim sistemi girer. Sindirim sistemimiz olmasaydı yediğimiz şeyleri sindiremeyip fayda yerine zarar görürdük.
Sindirime Doğru
Gıdaların vücudumuzda kullanılır hale gelmesi üstün bir öğütme ve rafineri sistemini gerektirir. Hücrelerimiz gıdalarla doğrudan ilgilenmezler. Alınan gıdanın pırasa veya lahana olması beden için hiçbir anlam ifade etmez. Önemli olan gıdaların içerisindeki sülforafanlar, vitamin ve minerallerdir. Bu yüzden gıdaların, hücrelerin anlayacağı niteliğe ve kullanabileceği boyuta getirilmesi gerekir. Sindirim sistemi işte tam bu noktada devreye girerek gıdaları önce mekanik ve kimyasal işlemlere tabi tutup özel rafine ürünler halinde hücrelerin hizmetine sunar. Rafinerin girişi ağız, hammadde emilim yeri ince bağırsak, atıkların oluşturduğu ve dış sevkiyatının yapıldığı yer kalın bağırsaktır.
Ağzımıza aldığımız gıdalar, öncelikle onları parçalayan dişler ve salgılanan sıvıyla karşılaşır. Bu sıvı, bir yandan kimyasal işleme tabi tutulması gereken gıdaların sindirimini başlatırken, diğer yandan da çiğnenmesi gereken gıdaların birleşmesine yardımcı olur. Yediklerimizden tat alma işleminde de yardımcıdır bu sıvı. Gıdalar ağızdan sonra yemek borusuna geçer. Yemek borusu, sindirim olmadığı, istem dışı kasılma hareketleriyle gıdaların mideye gönderildiği 25 cm genişliğinde bir kanaldır. Gıdaların buradan geçişi 12 saniye sürer. Gıda ve sıvıların geçiş esnasında soluk borusuna kaçmaması için soluk borusunun girişinde bir kapak vardır. Bu kapak sayesinde gıdalar soluk borusuna kaçmadan mideye aktarılır. Sindirimin üçüncü durağı midemizdir. Gıda ve sıvılar buraya geldiklerinde sindirim işlemi başlar.
Gıdaları Nasıl Sindiriyoruz ?
Midemiz sindirim için özel bir tasarıma sahiptir. Bu tasarımda yemek borusundan gelen gıdaları mideye kabul eden bir kapakçık yer alır. Gıdalar mideye girdiği anda bu kapakçık kapanarak gıdaların yukarı kaçması engellenir. Midedeki sindirim tamamlanınca, sindirilmiş gıdalar özel kas yapıları ile donatılmış pilor ( Mide Kapısı ) geçişinden onikiparmak bağırsağına gönderilir. Böylece midenin mekanik sindirim kısmı sona erer.
Midemiz bu mekanik işleri yürütürken aynı zamanda proteinleri sindirecek enzimleri de üretir. Midedeki sindirim sırasında artan enzimsel faaliyetler, mide cidarına zarar verebilir. Çünkü midemiz de proteinlerden yapılmıştır. Bu nedenle mide kendini korumak için birtakım teknikler geliştirmiştir. Bu teknikler, sindirim esnasında midenin hasar görmemesini sağlar. Midedeki asit düzeyinin ayarlanması ve koruyucu bariyer tabaka bunlardan sadece bazılarıdır.
Mideden Bağırsaklara
Mideyi terk eden ama hala tam olarak sindirilmemiş besinler, bir süre sonra ince bağırsağa ulaşır. Burada midede sindirilmeyen diğer bir takım maddeler sindirilir. Yağ bunlardan biridir. Özellikle karaciğerden salgılanan maddeler ve depoda bekleyen safra, yağların sindiriminde öncü birlik görevi görür. Safra salgısı yalnızca yağları parçalamakla kalmayıp parçalanan yağların incebağırsakta emilmesine de yardımcı olur. Antiseptik özelliği de bulunan bu salgı, ayrıca bağırsakların vitaminleri emebilmelerini sağlayan özel kimyasal bileşimleri de içinde barındırır.
Karaciğer ve safra salgısının yaptığı bu işlemler, pankreas salgısının da etkisini arttırır. İçindeki çeşitli enzimlerle salınan pankreas özsuyu, yağların yanı sıra nişasta ve proteinlerin sindirilmesine de katkıda bulunur. Bütün bu süreçlerden sonra karbonhidratlar basit şekerlere, proteinler aminoasitlere, yağlar da gliserinle yağ asitlerine ayrışarak emilime hazır halde beklemeye başlar. İnce bağırsakta bulunan emici hücreler de bu yapıları emerek kana taşırlar. Emilme işlemi, ince bağırsak üzerinde bulunan kıvrımlar ve bu kıvrımlar üzerinde bulunan özel mikro pompalar ile sağlanır. Bu yapılar vücudumuzun neye ne kadar ihtiyacı olduğunu bilerek emilimi ona göre organize eder. Sindirimin son aşaması, emilenlerin dışında kalan posa ve atıkların atıldığı kalın bağırsak sisteminde gerçekleşir. Buraya kadar gıda, bir istisna hariç tümüyle emilmiştir. Bu istisna K vitaminidir. K vitamini orijinal haliyle vücut tarafından kullanılmadığı için işlemden geçirilmesi, rafine edilmesi gerekir. Bahsedilen rafine işlemi ise insan vücudunun gerçekleştirmesi mümkün değildir. Tam bu esnada bağırsak bakterileri devreye girerek bu sorunun üstesinden gelir. Bakterilerin faaliyetlerinin ardından pıhtılaşma mekanizmasında görevli olan K vitamini işler bir şekilde emilerek kana geçer. Kalın bağırsaktaki fazla su miktarı da emildikten sonra gıda atıkları dışkılamaya hazır hale gelir.