Çayın Faydaları Ve Zararları Nelerdir ?

Çayın Faydaları Ve Zararları Nelerdir ?

İngilizce adı Tea,bilimsel adı ise Camellia sinensis,Theaceae olan Çay yapraklarının sıcak suda bekletilmesi ile hazırlanan içecek,dünyada sudan sonra en çok tüketilen içecektir.Çay insanların severek tükettiği serinletici,uyarıcı,canlandırıcı ve dinlendirici hafif sert bir içecektir.

Çay 4-5 bin yıl önce Çin’de tıbbı maksatla kullanılmaya başlanmıştır.16 yüzyılda Portekizli tüccarlar çayla Çin’de tanışmışlardır.17 yüzyılda İngiltere’de sevilen bir içecek haline gelmiştir.Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Organizyonu (FAO) 2012 yılında siyah ve yeşil çay üretimini 4,5 milyon ton olarak açıklamıştır.Çin 1,4 milyon tonla çay üretimini üçte birini gerçekleştirmiştir.En büyük üreticiler Çin,Hindistan,Kenya,Sri Lanka ve Türkiye’dir.

‘’Yeşil Çay’’ sadece kurutma işleminden geçer.’’Siyah Çay’’ daha ileri işlem görmektedir.Fazldan verilen ısı çayın rengini karatmaktadır.’’Oolong çay’’ siyah ile yeşil çayın arasındaki çaydır,yeşil çaydan daha fazla,siyah çaydan daha az işlem görmüşür.Çok değerli bir çay olan ‘’Pu-erh çayının(yaşlandırılmış veya vitaj çayı)’’ da yeşil ve siyah olmak üzere 2 türü vardır.’’Beyaz Çay’’,çayın tomurcukları ve genç yapraklarından elde edilir.Adını henüz açılmamış tomucuklardaki gümüşü beyaz tüyümsü oluşumlardan alır.Kafein miktarı çok daha azdır.Yeşil,siyah ve Puerh çayının güçlü radikal tutucu/antioksidan özelliği vardır.

 

Farklı çay türleri farklı derecelerde demlenmektedir.Suyun daima önceden kaynatılması mikropları öldürmek açısından önemlidir,daha sonra istenilen dereceye getirierek demleme yapılabilir.Siyah çay 99 derecede 2-3 dakikada,yeşil çay 5-80 derecede 1-2 dakikada,beyaz çay 65-70 derecede 1-2 dakikada,oolong çayı 80-85 derecede 2-3 dakikada,Puerh çayı 95-100 derecede istendiği kadar,sarı çay 70-75 derecede 1-2 dakikada,tizanlar 99 derecede 3-6 dakikada demlenir.

Çayın Faydaları Ve Etkileri Nelerdir ?

Çalışmalar sıçanlardaki insan obezite ve diyabet modellerinde,siyah çayın da,yeşil çayın da metabolik sendroinve kardiyovasküler hastalıklar açısından koruyucu olduğunu göstermiştir.Epigallokatekin-3-gallatin-apoptozu uyarıcı,hücre çoğalması ve angiyogenezi baskılayıcı mekanizmalarla kanserden koruyucu olduğu birçok çalışma tarafından gösterilmiştir.

Ağız sağlığını koruyucu bakteri ve mantaröldürücü,anti enflamuvar,sinir sistemi koruyucu,kilo kontrolünde etkili,kan basıncını düşürücü,kemik mineral yoğunluğunu arttırıcı,UV ışınından koruyucu özelliklere sahiptir.Çayın ateş düşürücü,bilişsel aktiviteye faydalı,dinlendirici ve uyarıcı etkileri bulunmaktadır.

Yeşil çayda daha fazla monomerik fenoller bulunur,siyah çaydaki polimerler bağırsaktan daha az emilir ve kolon mikroflası tarafından fenolik asitlere çevrilir.Yeşil çay tüketiminden sonra dolaşımdaki polifenol,siyah çay tüketiminden sonra ise polifenolik asit miktarı daha fazladır.Yapılan çalışmalar yeşil çayın prostat kanserinden koruyucu olduğunu göstermektedir.Yeşil çayın ağızda lokal olarak bakterilere ve çürümeye karşı,tükürüğün asiditesini düşürücü,plağı önleyici etkilerini bildirilmiştir.Yeşil çay genital siğillerin tedaivisinde,kanser tedavisinde ve kanserden korunmada,kardiyovasküler hastalık ve korunmada,kilo kaybıyla ilgili tartışmalı etkilere sahiptir,felce karşı korunmada muhtemelen etkindir.İnsan popiloma virüsü,adeno virüs,Epstein Barr virüs,influenza A ve Birota ve entero virüse ve muhtemelen insan HIV virüsüne etkindir.Termogenezi arttırır,trombosit kümeleşmesini ve LDL oksidasyonunu önler.

Çayın Klinik Laboratuvar Testlerine Etkisi

Plazma katekolaminleri,kafein düzeylerini artırır;hematokrit,hemoglabin,demir,LDL-kolesterol düzeylerini düşürür.İdrarda flor ve vanilmandelik asit düzeylerini arttırır.

Yeşil Çayın Klinik Laboratuvar Testlerine Etkisi

Kanda hemoglabin ve hematokriti,trombosit kümeleşmesini,serum okside,LDL-Kolesterolünü,çözünür P-selektin,vasküler hücre adezyon molekül-1 düşürür.Kafeinli yeşil çayın serum kolesterol düzeylerini düşürüp,kan şekeri üzerindeki etkisi siyah çayın etkisi gibidir,ama kafein oranı az olduğundan bu etkiler daha azdır.

Çay Tüketirken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Yeşil çayın kaynar suda değil daha düşük ısılarda demlenmesi önemlidir.Yeşil çay K vitamini içeriğinden dolayı varfarin gibi kan sulandırıcı ilaçların etkilerini azaltabilir.

Çayın İçerdiği Bileşikler

Yeşil ve siyah çayın yaprak ağırlığının %35-40’ını antioksidan moleküller oluşturur.Çaydaki ana antioksidan epigallokatekin-3-gallattır.Siyah çayın içinde,geçirdiği oksidasyon sonucu antioksidan moleküller daha büyüktür.iyah çayda da,yeşil çay gibi kafein bulunmaktadır.

Siyah çaya göre yeşil çayda daha yüksek düzeylerde bulunan flavonoidler,antimutajenik ve olası antikanserojenik etkilere sahiptir.Farklı kültür yöntemleri çayın kalitesine etki etmektedir.Gölgede kültüre alınmış yeşil çaya göre,yeşil ça daha yüksek düzeyde teanin,kafein,galloyilkinik asit,apigallokatekin,epikatekin,suksinik asit,früktoz,daha düşük düzeyde gallokatekin,striltinin,apigenin glukozil arabinozid,kardetin p-kumaroyilglukozil-ramnozilgalaktozid,kampferol p-kumaroyilglukozil-ramnozilgalaktozismalik asit ve piroglutamik asit içerir.