Ciltçilik Sanatı Nedir ? Nasıl Yapılır ? Nerelerde Kullanılır

Ciltçilik Sanatı Nedir ? Nasıl Yapılır ? Nerelerde Kullanılır ?

El yazması ve basılmış eserlerin dağılmadan saklanması, yapraklarının yıpranmasını önlemek için yapılan koruyucu sert kapaklara bilindiği gibi ‘’cilt’’ denmektedir. Arapça kökenli olan ‘’cilt’’ kelimesinin dilimizdeki karşılığı ‘’kap, deri, kitap, meşin’’ gibi deyimlerdir. Osmanlılarda kitabı her yönden çevreleyen ciltler, koyun,keçi ve ceylan derisinden yapılmaktaydı. Ayrıca fildişi, sedef, kumaş ya da altın plakayla süslenmekteydi. Deri üzerine ipek veya altın iplikle el işlemesi de ciltçilik sanatında kullanılan bir teknikti.

Osmanlı ciltleri içinde ‘’değerli taşlarla süslenmiş’’ anlamına gelen ‘’murassa’’ denilen kitap kapları da, bir başka grubu oluşturur. Bu tür ciltlerde tahta ya da mukavva üzerine, altın ve gümüş plaka kaplama yapılır. Plakaların üstü dantel gibi oyulur veua kıymetli taşlarla süslenir. Bu teknikle yapılan ciltlerin kapak içlerinde ise altın kaat’ı (kağıt oymacılığı) ile yapılmış süslemeler bulunur. Bu süsleme sanatının örneklerinden altın üzerine pırlanta, zümrüt veya yakut bezemeli divan kabı; altın üzerine yakut, zümrüt ve firuze bezemeli Kuran kabı gibi değerli eserler Topkapı Saray’ında yer almaktadır.

Kuran’ın en mükemmel şekilde yazılıp süslenmesi, özellikle Türk sanatçılarınca ibadet olarak kabul edilmiş; böylece zaman içinde ciltçilik bir kitap sanatı haline gelmiştir. Bu işi yapan sanatçılara ‘’mücellit’’ denilmiş ve Osmanlı sarayının maaşlı sanatçıları arasında bulunmuşlardır.