Ebru Sanatı Nedir ? Nasıl Yapılır ? Nerelerde Kullanılır ?

Ebru Sanatı Nedir ? Nasıl Yapılır ? Nerelerde Kullanılır ?

Geleneksel Türk el sanatlarından ebru sanatı, su üzerine serpilen sıvı boyanın gelişi güzel oluşturduğu desenlerle kağıda aktarılmasıdır. Bu sanatın özelliklerinden biri, yapılan ebrunun ancak bir defa yapılabilmesidir. Her ne kadar boyanın gelişi güzel oluşturduğu şekillere müdahele edilse de yapılan ebrunun tam olarak nasıl olacağını belirlemek önceden mümkün değildir. Çünkü suya damlatılan boyanın ne şekilde dağılacağı, su üzerinde ne şekiller alacağı bilinmez.

Boyanın döküldüğü sıvı ‘’kitre’’ denilen bir zamk çeşidiyle suyun karıştırılmasından elde edlilir. Bu kıvamlı suya serpilen boyalarla elde edilen desenler, suyun üstüne kapatılan kağıda geçirilir. ‘’ Ebru ’’ kelimesinin ‘’ bulut gibi  ’’, ‘’ bulutumsu ’’ anlamlarına gelen Farsça ‘’ ebri ’’ den ya da ‘’ su yüzü ’’ anlamına gelen ‘’ abru ’’ dan geldiği kabul edilir. Ebrulu kağıttaki desenler gerçekten de kısmen bulut görünümünü andırır. Fransızlar bu desenlerin mermere benzeyen damarlarından ötürü ebrulu kağıtlara ‘’papier marbre’’, İngilizler de ‘’ marbled paper ’’ adını vermişlerdir. Araplar ise ebru yerine, ‘’ damarlı kağıt ’’ anlamına gelen ‘’ varakü’l-mücezza ’’ ifadesini kullanmışlardır.

Ebru yapımında genellikle oksit kırmızı, oksit sarı, oksit siyah, lahur çiviti gibi toprak boyalardan elde edilen özel renkler kullanılır. Diğer renkler de bunların karışımından elde edilir. Ebru sanatını yapmak için kullanılan malzemeler de özeldir. Herhangi bir fırçayla ebru yapılmaz, sapı özellikle gül dalından uç kısmı at kılından yapılan fırçalar kullanılır. Ebru kağıdında oluşan desenlere göre, battal, şal, mermer, gelgit, taraklı, bülbül yuvası, kumlu – kılçıklı, yazılı, çiçekli ebru gibi çeşitleri mevcuttur. Ebrular genelde kitap ciltlerinde, yazı kenarlarının süslemesinde, hat sanatında yazı zemini olarak kullanılmıştır.

11. yüzyılda Anadolu’ya gelen gezginler, tüccarlar, diplomatlar, bu sanatı Avrupa’ya taşımışlar ve ebru kağıdına ‘’ Türk Kağıdı ’’ demişlerdir. Osmanlı döneminde ebru sanatı, ilk zamanlarda resmi devlet belgelerinde kullanılmıştır. Belge üzerinde oynama yapılmasını önlemek için özellikle ince desenli kağıtların zemin olarak tercih edilmesi, ebru sanatına ayrı bir önem kazandırmıştır.