Tansiyon

Damarlardaki kan basıncının ölçümü yani damarlarda akıp duran kanın, damar duvarlarına yaptığı basınç tansiyon olarak adlandırılır. Kanın damarlarda dolaşması ve vücudun doku ve hücrelerine ulaşabilmesi için kanın basınçla pompalanması gerekir. Böylece organ ve dokular ihtiyacı olan maddeleri kandan alabilirler.

Damarlardaki kan basıncının şiddetinin yani tansiyonun normal kabul edilen düzeyleri vardır. Tansiyonun normal kabul edilen seviyelerin altına inmesi veya olağandan yüksek seviyelere çıkması sağlık açısından zararlıdır.

Tansiyonun iki türü bulunmaktadır. Bir çeşidi büyük tansiyon, diğeri ise küçük tansiyondur. Büyük tansiyon normal seviyesi 11 ila 14 arasında olan ve yüreğin kanı damarlara pompalaması esnasındaki basınca verilen addır. Kalbin kasılıp damarlara kanı verdiği o an, damar içindeki basınç en yüksek seviyededir ve tıp literatüründe sistolik olarak adlandırılan düzeydedir.

Küçük tansiyon ise yüreğin gevşediği, damarlara kan pompalamadığı, kanın ekstra basınç uygulanmadan damarlara verildiği anda ölçülen kan basıncıdır. Tıp dilinde bu basınç seviyesi diaskolik olarak adlandırılır. Küçük tansiyonun ideal seviyesi 7 ila 9 arasındadır.

Bebeklerde tansiyon seviyesi düşüktür, yaş ilerledikçe normal kabul edilen seviyeler de yükselir. Küçük tansiyon seviyesi 7 nin altına, büyük tansiyon seviyesi 10 un altına düşerse kişide düşük tansiyon olduğu kabul edilir. Tansiyon değerleri küçükte 10 u ve büyükte de 14 ü geçmiş ise yüksek tansiyon yani hipertansiyon olduğu kabul edilir.

Tansiyon Nasıl Ölçülür

Büyük ve küçük tansiyonu sfigmomanometre denilen tansiyon cihazı ile ölçmek mümkündür. Piyasada civalı, metalik ve elektronik tansiyon aletleri bulunmaktadır. Tansiyonu en hassas şekilde civalı tansiyon aletleri ölçer. Bununla birlikte kullanımı kolay olan elektronik tansiyon aletleri ve kolay taşınabilen küçük tansiyon aletleri de kullanıcılar tarafından tercih edilmektedir.

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte kolye şeklinde tasarlanan ve parmaktan tansiyon ölçebilen aletler geliştirilmiştir.

Tansiyonun en doğru şekilde ölçülebilmesi için ölçümün merdivenlerden çıktıktan hemen sonra, egzersiz yaparken veya sinirlerin doruk noktaya ulaştığı zaman değil kişi rahat bir yerde birkaç dakika oturduktan sonra ölçülmesi gerekir.

Tansiyon ölçülürken kol gevşek olmalı ve kalp hizasına doğru bükülü vaziyette olmalıdır. Tansiyon giysi üzerinden ölçülmez, kolun üzerindeki giysi sıyırılır ve kol kalp hizasına getirilir. Ölçerken manşetteki havanın, cıva sütunu yada ibre saniyede 2-3 mm olacak şekilde inerek yavaş yavaş boşalmasına dikkat edilir.

Tansiyon ölçüm cihazının manşonu, kolun 2/3 üst kısmını kaplayacak şekilde sarılmalı, dinleme cihazının tamburu da kol atar damarının üstüne koyulur ve bu şekilde ölçüm yapılmalıdır. Dinleme esnasında sesin ilk duyulduğu sayı büyük tansiyonu göstermektedir, ses hafiflediği zaman yada kaybolduğu sayı da küçük tansiyonu göstermektedir. Dinleme cihazı olmadığı vakit el yardımıyla sadece büyük tansiyon ölçümü yapılır.

Bunun için de tansiyon ölçüm cihazının menşonu şişirmeden önce bilek atar damarı bularak sol elin dört parmağı üzerine koyulmalıdır. Manşon şişirilince nabız kaybolacaktır. Manşon indirilmeye başlandığı zaman nabız tekrar hissedildiği sayı büyük tansiyonu işaret eder. Dinleme aletiyle ve el yardımıyla ölçülen tansiyonlar arasında 1-1,5 cm cıva basıncı kadar fark olabilir.

Hangisinde tansiyon daha yüksekse, o değer esas alınır. İnsanların çoğunda tansiyon, sağ kolda sol kola nazaran biraz daha yüksek çıkar. Fakat bu fark 3 cm cıva basıncından daha fazla olursa düşük olan taraftaki atar damarlarda darlık olma ihtimali olmaktadır. Şişman kişilerde tansiyon yaşına uygun olandan 1-1,5 cm cıva basıncı daha yüksek olabilir. Özellikle çocuklarda ve gençlerde kollardan ölçülen tansiyon yüksek olursa, bacaklardan da tansiyon ölçümü yapılabilir.

Tansiyon değerleri ilerleyen yaşlarda daha yüksek seyreder. Fiziksel aktiviteler veya sinir, heyecan, üzüntü, sevinç gibi duyguların doruğa ulaştığı zamanlarda da yüksek çıkar. Açken ölçülen değerler ile tok iken ölçülen değerler farklıdır. Bu nedenle kişinin tansiyon değerleri gün içinde birkaç farklı değer olabilir.

Küçük tansiyon normal olmasına rağmen büyük tansiyonun yüksek olması yaşlılığa bağlı damar sertliği işaretli olabileceği gibi zehirli guatr habercisi olabilir. Ayrıca yemeğin hemen ardından tansiyon ölçülmesi veya spor yaparken tansiyon ölçülmesi sonucunda da küçük tansiyon normal, büyük tansiyon yüksek olur.Her iki tansiyonda yüksek seyrediyorsa böbrek hastalıkları veya hipertansiyon işaretidir.

Hipertansiyon neden olur ?

Damarların elastikiyetini kaybetmesi, kalbin daha yoğun kan pompalama ihtiyacı hissetmesi, kan yoğunluğunun artmış olması ve çeşitli böbrek sorunları hipertansiyona neden olabilir. Yaşlılık başlı başına damarların elastikiyetinin kaybolmasına sebep olan bir unsurdur. Alkol, şeker hastalığı ve sigara alışkanlığı gibi faktörler damarları daha kolay yaşlandırır ve damar sertliğine yol açar.
►İlginizi Çekebilir: Tansiyonu yükselten yiyecekler nelerdir ?