Yanık Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?
Alev, sıcak cisimler, haşlanma, güneş ışınları ile deri ve dokularda hasarlanma meydana gelir. Elektrik çarpmaları, radyasyon, kimyasal maddeler de yanığa neden olur.
Çocuklarda yanığa daha fazla rastlanır. En sık, kaza ile haşlanmalara rastlanır. Tuz ruhu, çamaşır suyu gibi evde temizlik amacı ile kullanılan kimyasalların yanlışlıkla içilmesi sonucu ağız, gırtlak, soluk borusu, akciğer ve mide tahribatı olur. Kimyasal maddelerin buharı, yanma sonucu çıkan dumanlar burun, soluk borusu ve akciğerde hasara neden olur. Dokuların donması, çözülürken yanık benzeri hasara neden olabilir.
Yanıklarda Bulgu, Belirti ve Yakınmalar
Yanıklar derinliğine göre derecelendirilir.
Kızarıklık ve ağrının görüldüğü yanıklar 1. Derecededir. Güneş yanıkları 1. Derece yanıklardır.
Deri ve alt tabakasının etkilendiği 2. Derece yanıklarda içi su dolu kabarcıklar, kızarıklar ve şiddetli ağrı vardır.
3.derece yanıklarda derinin tamamı yanmıştır. Yanık, altta bulunan organlar ve kemiğe kadar ulaşır. Sinirler ve damarlarda yandığı için ağrı yoktur. Kızarıklık yoktur. Beyaz, mumsu görünür. Bazı yanıklar kahverengi veya kömür gibi olur.
Elektrik yanıklarında elektriğin giriş ve çıkış yeri bulunur.
Yanık derinliğinin çok olması, geniş alan yanıkları, çocuk, yaşlı, şeker hastalığı gibi ek koşullarda yanık şiddeti artar. El, yüz, ayak ve cinsel organ yanıkları ciddi yanıklardır.
Yanığa bağlı hasar, doku ısısı 44 dereceyi bulunca başlar. Damarların yanmasına bağlı sıvı kaybı ve şok gelişebilir. Ateş, kilo kaybı, böbrek yetmezliği, çoklu organ yetmezlikleri ve ölüm görülebilir. Kanda bulunan proteinler düşer. Mikroorganizmalarla iltihap gelişebilir. İltihabın kana karışması ile tüm vücuda iltihap yayılabilir. İyileşen deri yanıklarda iz kalır. Geniş yanıklarda, kalan ize bağlı olarak hareket kısıtlılığı oluşabilir.
Yanığın derinliğinin, ciddiyetinin değerlendirilmesi ilk müdahaleden sonra yapılır.
Yanıklarda Tıbbi Tedavi Yöntemleri
Yanan kişi ısı kaynağından uzaklaştırılır. Hastanın kıyafetleri soğutulmalıdır. Kıyafetlere kimyasal madde bulaştıysa çıkartılır. Plastik gibi yapışan madde varsa, yanmamış bölgelerin etkilenmemesi için dikkatli olmak gerekir. Yanık üzerine hiçbir şey sürülmemelidir. 1. Derece yanıklar su altına tutularak ağrı giderilir. Yanıkta oluşan içi su dolu kesecikler patlatılmamalıdır.
Basit yanıklarda ağrı kesici lidokain ve benzokain içeren ürünler, A,D ve E vitamini içeren ürünler, aloe vera gibi reçetesiz ürünler kullanılabilir. Gümüş sülfodiyazin mafenid içeren reçeteli ürünler, enfeksiyon riskinin azaltılmasından 2. Ve 3. Derece yanıklarda dışarıdan sürülerek uygulanır. Ayrıca levofloksazin ve sefaleksin gibi antibiyotikler ağız yolundan kullanılabilir.
Bazı hastalar yatırılarak tedaviye alınmalıdır. Yatış gerektiren durumlar ;
Hastanın damar yolu açılarak sıvı tedavisi başlanır. Hastaya tetenoz aşısı yapılır. Solunum yolunu etkileyen yanıklarda solunum yoluna tüp takılarak solunum sağlanır. İçi sıvı dolu kesecikler patlamışsa hekim tarafından temizlenir.
Yanık yarasının bakımında özel yanık küvetleri kullanılır. Mikroptan arındırılmış ılık suda yıkanarak hem mikropların hem de ölü dokuların uzaklaştırılmasında faydalıdır. Daha sonra gümüş sülfadiazin yanık üzerine sürülür. Yarı sentetik ince örtüler yanık yüzeyini örtmek için kullanılabilir. 3. Derece derin yanıklarda hastanın sağlam derisinden alınan parça ile yanık yüzeyi örtülebilir. Tüm kat yanıklarda ölü doku çıkartılır ve greftle kapatılır.
Çocuklarda olan yanıklarda çocuk istismarı ve aile ihmali seçeneğinin değerlendirilmesi gereklidir.
Yanıklarda Beslenme Şekli Nasıl Olmalıdır ?
Günlük ihtiyaç farklılık gösterebilmekle birlikte, ciddi yanıklarda sıvı kaybı olacağı için günlük su alımı arttırılmalıdır.
Ciddi yanıklardan sonra vücut doku tamiri için enerjiye ve proteine ihtiyaç vardır. Bunun için, hasta hastaneye yatırılarak özel bir program uygulanır. Hafif yanıklarda sağlıklı beslenme önerileri haricinde özel bir beslenme programına ihtiyaç yoktur.
Yanıklarda Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Yanık olur olmaz kişinin üzerindeki elbiseler ve metal takılar çıkarılmalı, yanık alanlar ılık su ile yıkanmalıdır.
Kimyasal yanık alanları bol su ile yıkanmalı, yıkama esnasında sağlam deriye temastan kaçınılmalı, kimyasal ajanı nötralize edecek maddeler kullanılmamalıdır.
Yanıklarda Önerilen Besin Takviyeleri
Yanıklarda Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler
Geçenlerde influenza olduğumda OSEFLU ile birlikte NAC-C 900 kullanmıştım. Bu makalede NAC-C 900 hakkındaki yorumlarımı…
Dijital çağda, iletişimin sınırlarını aşan bir dönüşüm yaşanmaktadır. Küreselleşme ile birlikte, farklı dillerdeki içeriklere erişim…
Bu makalede Benpain trio gargara yutulursa ne olur sorusuna cevap vereceğim. Buna ilave olarak Benpain…
Bu makalede Oseflu 75 mg günde kaç kere kullanılır sorusuna cevap vermeye çalışacağım. İlacın iki…
Oseflu kullananlar arasında ben de varım ve bu makalemde ilaç ile ilgili bilgi ve deneyimlerimi…
Blue Inter, çağdaş dünyada sıkça karşımıza çıkan ve genellikle teknoloji ve iletişim bağlamlarında kullanılan bir…