Nükleer Fizyon Ve Füzyon Nedir ? Çeşitleri, Riskleri ve Geleceği Nedir ?
İlk zamanlar nükleer teknolojisi sınırsız enerji yönünde umutlar doğurmuştu. Ne var ki, çok geçmeden potansiyel tehlikeleri görüldü. Ancak enerji üretiminin bir parçası olmaya devam ediyor.
Nükleer teknoloji atom çekirdeklerinin bölünmesi (fizyon), sırasında büyük miktarda enerjinin salınması olgusuna dayanır. Bu süreci başlatmak için, uranyum ya da plütonyum gibi fizyona elverişli malzeme nötronlarla bombardıman edilir. Bir nötron bir atom çekirdeğine tam doğru hızla çarptığında parçalanmasına yol açar. Bu parçalanmayla daha küçük atomlar, diğer serbest nötronlar ve enerji ortaya çıkar. Salınan nötronların diğer çekirdekleri ayırması ile bir zincirleme tepkimeye yol açar.
Teknik İşleyiş
Bir nükleer reaktörün ana bölümünde kontrollü bir atom fizyon süreci meydana gelir. Fizyona elverişli malzeme demetler halinde birbirine bağlanmış yakıt çubukları biçimine bürünür. Nötronları yavaşlatıpuygun hıza getirmek için, su ya da grafit gibi ılımlaştırıcılar kullanılır. Gerektiğinde kontrol çubukları zincirleme tepkimeyi yavaşlatır ya da durdurur. Nükleer fizyondan doğan enerji bir soğutucu maddeyle ısı biçiminde toplanır. Bu ısıdan elde edilen kinetik enerji daha sonra türbinleri ve jeneratörleri çalıştırmak için kullanılır.
Reaktör Çeşitleri Nelerdir ?
Rektörler arasında çubuklar, soğutucu ve ılımlaştırıcılar için kullanılan mazlemelerin yanı sıra fiyon sürecinin düzenlenişine göre bir ayrım yapılabilir. Kaynar su reaktörlerinin tek bir soğuma döngüsü vardır: Reaktörü soğutan su aynı zamanda buhar biçiminde türbinleri çalıştırır. Basınçlı su reaktörlerinin ise ayrı birincil ve ikincil dolaşım sistemleri vardır. ‘’ Hızlı besleyici’’ reaktörlerde soğutucu olarak sıvı sodyum metali kullanılır. Fizyon süreci sırasında bu tipte bir reaktör fizyona elverişli ilave malzeme ‘’ besler’’ ve böylece belirli bir uranyum miktarından önemli ölçüde daha fazla enerji elde etmeyi sağlar. Soğutucu olarak helyumun kullanıldığı ‘’ çakıl yataklı’’ reaktörlerde fizyona elverişli malzemenin çubuklar yerine küre biçimli birimleri bulunur.
Nükleer Teknolojinin Riskleri Nelerdir ?
Farklı tipte reaktörler çeşitli tehlikeler taşır. Katnar su reaktörlerinde türbin haznesindeki bir bozukluk dolaşım sisteminden suya bulaşan radyoaktivitenin dışarıya kaçmasına yol açabilir. 1000 0C’yi aşan bir düzeye kadar ısıtılır. Suyla temas halinde, birden bire buharlaşıp bir patlamaya yol açabilir. Reaktörler düzgün çalıştıklarında bile, yarattıkları radyoaktif atık insanlar ve çevre için binlerce yıl tehlike oluşturur.
Nükleer Enerjinin Geleceği Nedir ?
Bütün risklere rağmen, nükleer enerji kullanımı muhtemelen sürecektir. Daha etkili güvenlik mekanizmalarına ve fizyona elverişli malzemenin daha verimli kullanılmasına dönük araştırmalar sürmektedir.
Nükleer Füzyon Nedir ?
Bir nükleer füzyon sürecinde, aynen Güneş’in içinde olduğu gibi, küçük atom çekirdekleri (örneğin döteryum ve trityum) kaynaşır. Bu ancak maddenin son derece yüksek sıcaklıktaki plazma halinde olmasıyla meydana gelebilir. Çünkü çekirdekler düşük sıcaklıklarda birbirlerini iterler. Olağanüstü miktarda enerjiyi açığa çıkarmak üzere bu süreci dünyada uygulamaya geçirmek teorik olarak mümkündür. Ne var ki, bilimciler plazma yaratmak amacıyla tüketilenden daha fazla enerjiyi sağlayacak kontrollü bir füzyon sürecini henüz bulabilmiş değil. Bu teknolojinin elektrik üretiminde kullanılmaya yetecek olgunluğa varması için 50 yıla daha gerek olduğu tahmin ediliyor.