Bağlama Nedir? Bağlamanın Kısa Tarihi Hakkında Bilgi
Anadolu müziğinin hem müzikal, hem felsefi hem kültürel açıdan ifade eden enstrüman hangisidir diye sorulsa, şüphesiz ki cevap bağlama olurdu. Anadolu halk müziği sazları içinde ‘’ telli-tezeneli ‘’ sazlar sınıfına giren bağlama, hem birçok ayrı boyda sazdan oluşan geniş bir ailenin genel adı, hem de bu ailenin bir ferdinin adıdır.
Bağlamayı tarihsel süreç içinde incelediğimizde, adı ilk olarak Dede Korkut hikayelerinde geçen kopuza kadar varır. Yaklaşık 2000 yıllık bir geçmişi olan ve birden çok telli saz türünü kapsayan kopuz, Orta Asya’daki Türk boyları tarafından tıngırdatılmış ve yine onların eliyle Anadolu’ya gelmiştir.
Uluslararası çalgı sınıflandırma sistemine göre bağlama ‘’ uzun lutlar ‘’ sınıfına girer. Uzun saplı lutların tarihsel olarak ilk görüldükleri kaynak, milattan önce 3000 yılına ait olan Akad devrinden kalma silindir mühürlerdir. Bilhassa milattan önce 2000 yılından başlayarak, daha küçük yapıdaki uzun saplı lutlar, Mezopotamya, Doğu Akdeniz ve Doğu Asya’da bulunmuştur. Bu türlerin bilinen en eski örneklerinin milattan önce 1730 – 1580 arasında Mısır’da görülmesine şaşmamak gerekir. Araştırmacılar da zaten ‘’ Mısır olmasa şaşardık ‘’ demişlerdir.
Bağlamaya benzeyen çalgıların Anadolu’da bulunan en eski örneklerine ise milattan önce 1680 – 1375 tarihleri arasında Eski Hitit döneminde rastlanmaktadır. Bu çalgılar Frigler, Lidyalılar ve Urartular da çalmışlar, arada bir de ‘’ Küçük yaşya aldım sazi eelimee..’’ gibi türküler söylemişlerdir.
Bağlama benzeri çalgıların Batı’ya girişlerindeki en büyük pay şüphesiz ki Türklerindir. Bu çalgıların ilk örnekleri Kırgız Türklerinin yerleşim alanı olan Hakas bölgesinde bulunmuştur. Anadolu’da bağlama ailesi çalgıların envai çeşitte olması ve hemen her yörede kullanılması, bu çalgının ne kadar yerli olduğunun da bir göstergesidir.