Birleşmiş Milletler (BM) Nedir? Çalışma Mekanizması, Görevleri ve Özellikleri Nelerdir ?
Dünyanın neredeyse her ülkesi barışı sağlamak üzere BM’ye katılmıştır. BM ancak üye devletlerin verdiği ölçüde yetkiye sahiptir.
Birleşmiş Milletler (BM) II. Dünya Savaşı’ndan sonra 1945’te 51 ülke tarafından kurulmuştur ve merkezi New York’tadır. BM’nin 2007 yılı itibariyle 192’e ulaşan üye sayısı dünyanın neredeyse bütün ülkelerini içine alır. Üyelikle birlikte, devletler dünya barışını korumak, anlaşmazlıkları barışçı yoldan çözmek ve insan haklarına saygı göstermek gibi çeşitli yükümlülüklerin altına girer. BM’nin hedeflerine ulaşma derecesi üyelerin iş birliğine istekliliğine bağlıdır. BM kendi güç araçlarına sahip bir ‘’dünya devleti ‘’ değil, daha ziyade ilke olarak egemen devletlerinm özgür bir birliğidir.
Birleşmiş Milletlerde Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi
Bu dünya örgütünün karmaşık yapısında, Genel Kurul resmen en üst organdır. Bütün üye devletler bu ‘’seçilmemiş dünya parlamentosu’’nda eşit temsil edilir. Genel Kurul başka görevlerinin yanı sıra bağlayıcı olmayan kararlar alır ve BM’yi dışarıya karşı temsil edecek bir genel sekreter seçer. Ayrıca BM’ye bağlı çocuk fonu UNICEF gibi özel kuruluşları vardır.
BM’nin asıl iktidar merkezi Güvenlik Konseyi’dir. Dünya barışının tehlikede olup olmadığına karar verir ve gerekli durumlarda ekonomik boykottan askeri harekata kadar uzanan bir dizi önlem alır. Beş daimi üyesi (ABD, Rusya, Büyük Britanya, Fransa ve Çin) ve iki yıllığına seçilen on üyesi vardır. Kararların geçmesi için beş daimi üyenin oy birliği şarttır.
BM’nin diğer kilit organları, Dünya Bankası gibi birçok özel kuruluşla birlikte çalışarak, BM’nin ekonomik ve sosyal uğraşlarında eş güdümü sağlayan Ekonomik ve Sosyal Konsey ile Uluslararası Adalet Divanı’dır.
Birleşmiş Milletlerde Reform Tartışmaları
Soğuk Savaş’tan beri BM’nin yeni sorunlarla ve 21. Yüzyılın güçlükleriyle daha etkili başa çıkması için hangi temel reformların gerekli olduğu tartışılıyor. Ele alınan başlıca konular Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesi, genel sekretere daha fazla yetki verilmesi, bir dünya çevre örgütünün ve özerk bir BM ordusunun kurulmasıdır.
Birleşmiş Milletlerin Görevleri Nelerdir ?
Dünya barışını korumak amacıyla BM Güvenlik Konseyi askeri harekata karar verebilir. Bu iş için üye devletlerin birlikler sağlaması gerekir; çünkü BM’nın kendi ordusu yoktur. Bir saldıragan devlete karşı birlikler doğrudan harekete geçirebilir. 1990 Irak-Kuveyt çatışması örneğinde olduğu gibi, böyle durumlarda Güvenlik Konseyi daha sonra ilgili devletlere barışı zorla sağlama izni verir.
Önlemlerin çoğu bir çatışmanın ardından barış gücü görevi niteliğindedir. Bu durumlarda BM ambleminden doayı ‘’mavi bereliler ‘’ denen çok uluslu askeri birlikler, çatışan tarafların arasındaki bir tampon bölgeye yerleşir ve ateşkesi korumaya çalışır. Halen Kongo’da, İsrail, Lübnanve Hindistan-Pakistan sınırlarında ve başka bazı yerlerde barış gücü vardır. Afganistan ve Kosovo’daki BM barış gücü görevlerinde barış sağlama ve barışa zorlama arasındaki ayrım gittikçe belirsizleşmektedir. BM birliklerinin sorun çıkaran kesimlere karşı askeri önleme başvurma izni verilir ve BM uzmanları sivil alt yapının kuruluşuna destek sağlar.