Demokrasinin Temel İlkeleri Nelerdir ?
Bugün dünyada uygulanan demokratik yönetim sistemleri birbirinden çok farklıdır. Ama işleyen bütün demokrasiler insan haklarını, güçler ayrılığını ve her yurttaş için oy hakkını ön gören temel ilkelere dayanır. Siyasal karar alan çeşitli organlar belirli bir süre için seçilirken, devlet kurumları yasama ve yargı erkleriyle kısıtlanır. Bu tip bir sistem sosyal çıkarların serbestçe gelişmesine fırsat verir.
Temel Haklar ve Güçler Ayrılığı
Demokrasi, yönetimin yurttaşlarca belirlenmesi düşüncesinden doğar. Ancak yurttaşların siyaseti etkileme gücü hiçbir kuralla bağlı olmadıkları anlamına gelmez. Bütün yutttaşlar devletin aldığı kararlara uymak zorundadır ve işlenen suçlar devletçe kovuşturulur. Bir demokraside devlet gücünün kötüye kullanılmasını önleyen iki ana ilke vardır. Bunlardan biri iktidarın farklı erklere bölünmesini sağlayan güçler ayrılığıdır; diğeri ise özgürlüğe ilişkin temel hakların yasalarla güvence altına alınması ve bunların özünden çiğnenmesine karşı her bireyin korunmasıdır.
Demokraside Bireysel Haklar
Her kişi korunması gereken bireysel haklara sahiptir; bu anlayışın kökleri Aydınlanma çağına iner. Özgürlük ve eşitlik sağlayan soyut insan hakları modern demokratik anayasalarda kural olarak bütün yurttaşlara tanınmış somut temel haklar biçiminde açıkça güvence altına alır. Bu temel haklara uyulması siyasal bakımdan tarafsız mahkemelerin yasal edimleriyle sağlanır.
Her demokrasi temel haklara dayanır. Öncelikle, temel haklar yurttaşın kendisini devlete karşı savunma hakkını yansıtır ve ayrıca devletin siyasal yaşamına katılma hakkını güvence altına alır. İşleyen yönetim sistemi özgürlüğe ilişkin bireysel hakları korur.
Demokraside Güçler Dengesi
Demokratik anayasalarda içiçe geçmiş güçler ayrılığı ilkesi devlet yapısında bu yurttaş özgürlüklerini güvence altına almaya ve iktidarın tek merkezde toplanması tehlikesini önlemeye yöneliktir. Devletin üç ana işlevi olan yasama, yürütme ve yargı erkleri ilke olarak birbirinden bağımsız olan ve diğerlerinin anayasal çerçevede kalmasını sağlayan ayrı devlet organlarına (parlamento, idare, mahkemeler) verilir. Başkanlık sistemine dayalı demokrasilerde bu erkler sıkı sıkıya birbirinden ayrılmıştır; ama görevlerini yerine getirirken karşılıklı denetim sistemiyle birbirine bağımlıdır. Parlamenter demokrasilerde yasama (parlamento) ve yürütme (idare) içiçe geçmiştir; denetim parlamentodaki muhalefetle, söz gelimi soruşturma komiteleri aracılığıyla uygulanır. Yargı ise iktidarı dengelemek açısından her ikisinden de bağımsız kalır.