Doğum Sancısı, Yalancı Doğum Sancısı, Yapay Doğum Sancısı ve Ağrıların Hafifletilmesi
Doğum sancısı birçok evreye ayrılır, hazırlık evresinden rahim ( dölyatağı ) kasılmaları düzensiz ve nispeten seyrektir, bu evrede dölyatağı boynu genişler ve dölüt anne havsalasına iner. Doğum sancısı başlatan mekanizmalar insan türünde henüz iyi bilinmemektedir. Dölütü saran zarların ( amniyos ve koryon ) salgıladığı prostaglandinler dölyatağı kasılmalarını sağlar. Anneden gelen oksitosin adlı hpofiz hormonu kasılmaları güçlendirir.
Bu süre boyunca dölüt çeşitli saldırılara uyum sağlamak zorundadır, kısa bir süre için kanın plazmadan geçişini sekteye uğratacak olan dölyatağı kasılmaları, göbek bağına uygulanan mekanik kuvvetler, anne kanının bileşimindeki değişiklerler. Öte yandan anne de solunum hareketlerini ve kaslarını çalıştırmak zorundadır. Ayrıca yatay konumuna ve muhtemel peridural anesteziye bağlı tansiyon değişiklikleriyle de mücadele etmek zorundadır.
Doğum sancısı başlayınca, elektronik göstergeler dölyatağı kasılmalarını ve dölütün kalp atış ritmini kaydetmeye koyulur, bu sayede dölüte ilişkin her türlü rahatsızlıklar ortaya çıkarılır. Her saat bir kere tansiyon ölçülüp amniyos sıvısı gözlemi yapıldıktan başka, dölyatağı boynunun genişleyip genişlemediğini ve bebeğin başının ilerleyip ilerlemediğini anlamak için vajinal bir tuşe de yapılmalıdır.
Dölütü ve amniyos sıvısını içeren su kesesi, doğum sancısı başlayınca kendiliğinden yırtılabilir veya doğumhanede yırtılmalıdır. Kasılmalar o zaman daha sancılı olur.
Doğum çabası sırasında çeşitli aneljezikler kullanılabilir, morfin önemli ölçüde yan etkilere yol açar, lokal anestezi ancak çocuğun çıkma evresinde etkili olur. Oksijen maskesi ile verilen azot protoksit güç bir aşamayı geçmeye yardım edebilir.
Genel anestezi özgün durumlarda yapılır. Peridural anesteziye gelince, bu işlem omuriliği zedelememek için 3. Ve 4. Bel omurları arasında biraz yukarıda duran peridural alana çok ince bir kateter geçirmeyi gerektirir. Kateter yerinde bırakılır, böylece her saat yeni bir şırınga yapılabilir.
Peridural anestezi kasılmaların şiddetini ve sıklığını hafifçe azaltır, ama genel anestezinin aksine dölüt üzerinde hiçbir etki oluşturmaz. Dölyatağı boynunu yumuşatır ve doğumunu açıkça izleyebilen bir kadına forseps uygulamayı kolaylaştırır.
Kan pıhtılaşması bozuklukları, iğne ile yapılan bölgede enfeksiyon veya ağır nörolojik bir hastalık varsa peridural anestezi uygulanamaz. Bu tür anestezinin başlıca komplikasyonu, iğne peridural alanı öteye geçtiği takdirde bağ ağrısı belirmesidir.
Doğuma iyi hazırlanmış bir kadın sancısına da daha iyi dayanır. Bu hazırlık ‘’ klasik ‘’ kurslarla, havuz banyolarıyla, yoga veya akupunkturla yapılabilir.
Doğurma kendiliğinden olmuyorsa, doğumun ilaçlar yardımıyla sağlanması gerekir. Bebeğin makattan ‘’ ters gelişi ‘’ de distosik bir geliştir.
Çünkü en iri kışı olan baş en arkaya kalınca dar bir basende yukarıda alıkonabilir.
Böyle bir doğum sırasında bebeğin çıkışı müdahelesiz gerçekleşebilir, ama bazen kadın doğum hekiminin, uygun bir çıkışı sağlamak için nazik manevralar uygulaması gerekir.
Makattan gelen doğum, baştan gelen doğumlara göre üç kat fazla çocuk ölümlerine yol açar. Ölüm nedeni dölütün boğulması ‘’ kordonun boynuna dolanması nedeniyle ‘’ veya çeşitli doğum travmaları olabilir. Bu gibi durumlardan şüphe ediliyorsa, sezeryan ameliyatı yapmakta tereddüt edilmemelidir. Ama bu ancak annenin hekime zamanında başvurmasıyla mümkün olabilir.
Sezeryanla çocuk almanın pek çok nedeni olabilir. Toroman bebek, doğum sancısının başlarında çocukta hastalık, bazı geliş biçimleri, zaman zaman birden fazla bebeğin olması halinde, dölyatağı boynunun iç deliğini kapatan bir plasenta, annede alüminüri ve yüksek tansiyon bunların başlıcalarıdır.
Gebe kadında gerçek doğum sancılarından önce ‘’ Yalancı doğum sancıları ‘’ belirir. Bunların özelliklerini şu şekilde sıralayabilir.
- Düzensiz aralıklarla ortaya çıkar.
- Kasılma aralıkları uzundur.
- Rahim ağzı genişlemez.
- Sancı karnın alt yarısındadır.
- Sancı aynı şekilde kalır, giderek şiddeti artmaz.
- Sakinleştirici ilaçlarla ya da dinlenmeyle sancılar giderilebilir.
- Yalancı doğum sancıları her an gerçek doğum sancılarına dönüşebilir.
Yapay Doğum Sancıları
Bazı durumlarda, örneğin bebeğin beklenen doğum tarihinin gecikmiş olduğu veya annenin bir an önce doğurtulmasının gerektiği durumlarda veya rahim kasılmalarının zayıf olduğu durumlarda dışarıdan bazı ilaçlar verilerek annenin rahim kasılmaları başlatılır veya zayıf olan kasılmalar kuvvetlendirilir. İşte dışarıdan verilen ilaçlarla doğumun başlatılmasına yani rahim kasılmalarının başlatılmasına yapay sancı ve böyle olan doğumlara da yapay sancı ile doğum denir. Böyle rahim kasılmalarına neden olan ilaçlar, genellikle, bir serum içinde annenin damarından yavaş yavaş verilerek, annenin sancılarına, yani rahim kasılmalarının durumuna göre ayarlanır.