Duyu Organları Nelerdir ? Görevleri ve Özellikleri Nelerdir ?
Duyu organları insanların çevreden veriler toplamasını sağlayan ‘’anten’’lerdir. Bu girdi elektrik sinyallerine dönüştürülür ve sinirler tarafından beyne taşınır.
İnsanlar dünyayı altı duyu aracılığıyla algılar: Görme, koku, işitme, dokunma, tat ve denge. Denge duyusu kısa bir süre önce eklendiğinden, birçok kaynakta hala beş duyu belirtilir. Ancak gündelik dildeki ‘’ altıncı duyu’’ terimi insanlar ve hayvanlarda telepati ya ada elektriği ve manyetik alanı algılama gibi diğer farkındalık biçimlerine göndermeye kullanılır. Duyular, insanlarda ve diğer canlı yaratıklarda değişen duyarlılık derecelerine göre gelişmiştir. Duyulardan alınan veriler ‘’ almaç’’ denen özel duyu hücreleriyle iletilir ve anlaşılır.
Koku Duyusu Nedir ? Özellikleri Nelerdir ?
Koku alma süreci üst burun bölmesinde gerçekleşir. Buradaki sinir hücrelerinin mukus tabakasına uzanan dalları vardır. Havayla birlikte solunan koku molekülleri bu mukusta dağılır ve koku hücrelerindeki belirli almaç moleküllerine bağlanır. Böylece uyarıları hücrelerin ürettiği elektrik sinyalleri koku siniri aracılığıyla beynin koku merkezine ulaşır. İnsanlar yaklaşık 10.000 kokuyu ayırt edebilir.
Tat Alma Duyusu Nedir ? Özellikleri Nelerdir ?
Daha incelikli bir çeşni ayrımı sağlayan koku duyusunun yanı sıra, yiyeceğin insanda bıraktığı görsel izlenim de tat duyusunu etkiler. Bununla beraber tatlı, ekşi, acı, tuzlu, yağlı ve lezzetli gibi temel özellikler tat alıcı hücrelerce algılanır. Bu hücreler esas olarak dilin üst yüzeyinde toplanmış tat tomurcukları halinde kümelenmiştir. Yiyeceğin uyardığı alıcı hücreler, çeşninin saptanması için beyne sinyaller iletir.
İşitme Duyusu Nedir ? Özellikleri Nelerdir ?
İnsanlarda ve diğer memelilerde sesleri tespit etme yetisini kulak yerine getirir. İnsanın işitme aralığı 30.000 – 20.000 hertz dolayındadır. İşitme kanalından geçen ses dalgaları, orta kulağı ayıran kulak zarına ulaşır. Böylece kulak zarını titretir ve zarın üstündeki ufak kulak kemikleri, çekiç, örs ve üzengi titreşimi güçlendirerek hareketlere dönüştürür. Hareketlerin yarattığı basınç dalgaları salyangoza, yani sıvıyla dolu iç kulağa geçer. Sıvının oynaması salyangozdaki ufak tüyleri uyarır. Bu mikroskobik tüy hücrelerinin ürettiği elektrik sinyalleri işitme siniri aracılığıyla beynin işitme merkezine ulaşır. Aşırı gürültülü ve yaşlanma iç kulaktaki tüy hücrelerini azaltarak işitme bozukluğuna yol açabilir.
Denge Duyusu Nedir ? Özellikleri Nelerdir ?
Denge duyusu iç kulaktaki sıvıyla dolu bir deniz sisteminde düzenlenir. Bu sistemin tüy köklerinde vücudun devinimini ve mekandaki konumunu saptayan algılayıcılar vardır. Tüy hücreleri kalın bir sıvı tabakasıyla çevrili olduğundan, baş hareketleri farklı sıvı basıncı yaratır. Böylece oluşan elektrik sinyalleri başın konumu değerlendirmek üzere tüy hücrelerince beyne iletilir.
Dokunma Duyusu Nedir ? Özellikleri Nelerdir ?
Dokunma duyusu vücudun en geniş organı olan derinin işlevidir. Temas, basınç ve titreşimden gelen uyarılar derinin üç katmanındaki almaçları harekete geçirir: Üst deri, asıl deri ve alt deri. En dipteki alt deri katmanı, derinin çok inceldiği göz kapağı gibi kesimlerde yoktur. Dokunma kıl köklerindeki almaçlarca hissedilir. Derinin hemen altındaki ‘’ bazal’’ hücreler, basınç farklılıklarına tepki verir; alt derideki almaçlar titreşimi hisseder.
Görme Duyusu Nedir ? Özellikleri Nelerdir ?
Görme duyusu insan izlenimlerinin ve bilgilerinin % 80’ini sağlar. Eni 25 mm olan göz yuvaları, üç ana rengi kırmızı, yeşil ve maviyi ayırt eder; ayrıca siyah-beyaz kontrastlarını algılar. Görüş bir nesneden yansıyan ışınların göze girmesiyle başlar. Kırınım yoluyla nesnenin baş aşağı ve daha küçük bir görüntüsü, gözün retina denen iç duvarındaki ışığa duyarlı hücrelere düşer.