Kasırga İsimleri Nereden Geliyor?
29 Ekim 2012 tarihinde Sandy Kasırgası New York’u vurdu. Kasırga 200 kişinin ölümüne ve 71 milyar dolar maddi hasara yol açtı. Bu rakam, sadece 2005 yılında New Orleans’ı vuran Katrina Kasırgası’nın şiddetinin gölgede bırakabileceği bir rakam. Ancak Sandy de Katrina da bir daha ortaya çıkamayacak. Meteoroloji uzmanları her iki ismi de hemen listeden çıkardı. ABD’deki Dünya Meteoroloji Örgütü, kasırga isimlerini altı yılda bir yenilenen listelerden seçiyor ve eğer kasırga dehşet verici boyutta hasara ve can kaybına sebep olmuşsa, onun ismi listeden çıkarılıyor. Adolf ve Isis gibi tartışmalı isimler de listeden çıkarılıyor. Peki kasırga isimleri nereden geliyor ve isimlendirmedeki düzen nasıl oluştu?
Birkaç yüzyıl boyunca Tanrı’nın gazabıyla sıkça karşı karşıya kalan Karayip halkı, kasırgalara azizlerin isimlerini veriyordu. Ancak kasırgaların isimlendirilmesi rastgele yapılan bir şeydi. 1850’lerde Antje isimli gemiyi parçalayan Atlantik’ teki kasırgaya ‘’ Antje Kasırgası ‘’ ismi verildi. İşçi Bayramı’nda Florida’yı vuran bir kasırga ise ‘’ İşçi Bayramı ‘’ olarak isimlendirildi. 19. Yüzyılın sonunda Avustralyalı hava tahmini uzmanı Clement Wragge, kasırgaları Yunan alfabesi harfleriyle isimlendirmek şeklinde bir sistem kurmaya çalıştı. Avustralya hükümeti, bu sistemi kabul etmeyince o da kasırgalara siyasilerin isimlerini vermeye başladı. Tahmin edileceği gibi, bir siyasinin isminin ‘’ büyük felakete sebep olan ‘’ ya da ‘’ Pasifik’te amaçsızca dolaşıyor’’ tanımlamalarıyla birlikte anılmasına karşı çıkıldı. Bir diğer yaklaşım ise, meteoroloji uzmanlarının takibini kolaylaştırmak amacıyla, kasırgaları enlem ve boylam koordinatlarıyla tanımlamaktı. Ancak bu kıyılarda yaşaya ve cankurtaranların radyodaki tavsiyelere güvenen kesim için işlevsiz bir yöntem oldu.
Kasırgaların isimlendirilmesinde bugünkü resmi uygulama 1950 yılında başlatıldı. Kasırgalar, Amerikan askerlerince kullanılan fenotik alfabe ( Able, Baker, Charlie şeklinde ) ile isimlendirilmeye başlandı. Kısa olan bu isimleri hem söylemesi hem yazması kolaydı. Binlerce radyo istasyonu, denizdeki gemileri ve sahil merkezleri arasındaki yazışmalar kolaylaştı. Yeni tekniğin özellikle farklı şiddetlerde iki kasırganın aynı anda meydana gelmesi halinde kullanışlı olduğu kanıtlandı. Bununla birlikte iki yıl sonra, 1952’de yeni bir uluslararası fenotik alfabenin (Alpha, Bravo, Charlie) kabul edilmesi karışıklığa sebep oldu. Kasırgalara eşlerinin isimlerini veren deniz meteoroloji uzmanlarını takiben, ABD Ulusal Kasırga Merkezi de kasırgalara kadın isimleri vermeye başladı. Bu uygulama popüler olmasının yanında tartışmalı bir uygulama oldu. Medya, ‘’şiddetli ‘’ dişi kasırgaları tanımlarken kıyıları ‘’ taciz ediyor’’ veya ‘’ kıyılarla flört ediyor’’ şeklinde tanımlamalar kullanmaktan keyif aldı. Kadın hakları eylemcileri, bu uygulamaya karşı kampanya başlattı. 1978’den beri kasırgalar artık iki cinsiyetten de isimler alıyor.
Bu isimler sandığınızdan daha önemli. 2014 yılında Arizona Devlet Üniversitesi ve İllinois Üniversitesi’nden araştırmacıların hazırladığı bir rapor, kadın isimleri verilmiş kasırgaların, erkek isimleri verilmişlere oranla daha fazla can kaybına yol açtığını belirtiyor. Rastgele yaydıkları şiddetle ilgili yapacak bir şey yok ama insanların onlara ne tepki gösterdiği önemli. Kadın isimlerinin verildiği tropik fırtınalar erkek isimleri ile anılanlardan daha az dikkate alınıyor.