Michel Eyquiem de Montaigne Kimdir ? Hayatı ve Eserleri Nelerdir ?
‘’ Denemeler’’ adlı kitabıyla yeni bir edebi tür ortaya koyan Montaigne ölümünün üzerinden dört yüz yıldan fazla zaman geçmesine rağmen, hala en çok okunan filozof-yazarlardan biridir ve kitabı yeni gelen kuşağın başucu kitabı olmaktadır.
Yazdığı Denemeler adlı kitabıyla felsefe ve edebiyat tarihine damgasını vuran Michel Eyquiem de Montaigne ( Okunuşu : Mişel Eykuyem dö Monteyn ) 28 Şubat 1533 tarihinde Bordo yakınlarında, Perigord’da doğdu ve bebekken Papessu köyünde bir sütnineye gönderildi. Michel iki yaşındayken Fransizca bilmeyen Horstanus adlı bir Alman eğitmene verildi. Bu eğitmen Michel’in babasının İtalya’da gördüğü yeni bir yöntemle, çocuğu hem Latince konuşarak yetiştiriyordu. Michel 1539’da Fransa’nın en iyi kolejlerinden birine, Guyenne Koleji’ne girdi ve burada okuduğu yedi yıl boyunca Latin şiirinin tadına vardı ve biraz da Yunanca öğrendi. Genç Michel 1546’d Bordeaux’da Edebiyat Fakültesi’nde felsefe okumaya başladı, ama 1548’de Bordeaux’da çıkan bir ayaklanma üzerine Montaigne Toulouse’ta hukuk okuluna gitti. 1554 yılı gelince Montaigne’in babası Bordeaux Belediye Başkanı oldu ve ertesi yıl Montaigne babasıyla Paris’e bir yolculuk yaptı. Düşünür 1557 yılında Bordeaux Belediye Meclisi’ne girdi.
1558 yılında Montaigne’le yargıç-filozof Etienne de La Voetie arasındaki büyük dostluk başladı. 1561’de Bordeux Belediye Meclisi Montaigne’i önemli bir görevle saraya gönderdi ve 1562’de Protestanlara karşı şiddet hareketlerinin başlaması üzerine Montaigne, Rouen şehrini Protestanlardan almaya giden kral ordusuna katıldı. Ertesi yıl Monteigne Bordeux’ya döndü ama yakın arkadaşı La Boetie’nin ölümünü haber aldı. 1565’te Montaigne, Françoise de la Chassagne’la evlendi ve 1568 yılında babası ölüce aile mirası beş erkek, üç kız kardeş arasında bölündü. Michel böylece Montaigne çiftliğinin sahibi oldu.
1570 yılında Montaigne Bordeaux Belediye Meclisi’ndeki görevinden istifa ederek Paris’e gitti ve arkadaşı La Boetie’nin Latince şiirleriyle çevirilerini bastırdı. 1572’de yaşanan Sanit Barthelemy kırımı günlerinde Montaigne adını tarihe yazdıran en ünlü yapıtı Denemeler’i yazmaya başladı. 1573’te iç savaş çıkması üzerine, Montaigne kralın ordusuna katıldı ve görevle Bordeaux’a gönderildi. 1575’te Montaigne Paris’e bir yolculuk daha yaptı ve o dönemde Pyrrhon felsefesiyle yakından ilgilendi.
1580’de Denemeler ilk kez, iki cilt halinde basıldı ve Montaigne İsviçre’ye, İtalya’ya gitti. Bu arada düşünür Paris’e dönüp kitabını krala sundu ve kral kitabı çok beğendi. 1582’de Montaigne Bordeaux Belediye Başkanı oldu ve Denemeleri birçok eklemelerle yeniden bastırdı. 1584 yılında Navarre Kralı ( Sonraki V. Henri ) Montaigne’in çiftliğine gelip iki gün kaldı. 1584’de Montaigne Denemeler’in dördüncü baskısı için Paris’e gitti ancak bu dönemde iç savaşın şiddetlenmesi, hatta filozofun birkaç günlüğüne Bastille Cezaevi’ne atılması üzerine Montaigne evine çekildi ve Denemelerin yeni bir baskısını hazırladı. 1590’da Montaigne’in ölen birkaç çicuğunun ardından doğup hayatta kalan tek kızı evlendi ve ertesi yıl Montaigne’nin kızının bir kızı doğdu. 13 Eylül 1592 tarihinde Denemeler’in yazarı düşünür Montaigne geçirdiği ağır bir bademcik hastalığını ardından şatosunda öldü.
Düşünür-yazar Montaigne ‘’ deneme ‘’ türünün yaratıcı olarak kabul edilir. En önemli eseri olan Denemeler’de, insanı, özellikle de kendini büyük bir açgözlülükle inceler. Bu denemelerin bir bölümü Sabahattin Eyüboğlu tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir.
Denemeler’deki Özlü Sözlerden Bazı Örnekler
- Acıyı acıyla gidermeyi sevmem. Karnınız ağrıyor diye kendinizi istiridye yemek keyfinden yoksun ettiniz mi, derdiniz bir iken iki olmuş demektir.
- Alçakgönüllü yüreklerde yaşayan düşünceler, yüksek düşüncelerdir.
- Bazen iyi bir öğüt pahalı bir armağandan daha değerlidir.
- Gideceği limanı bilmeyen gemiye hiçbir rüzgardan hayır gelmez.
- Öfke saklamaya gelmez, büsbütün içimize işler.
- Yazmak mutsuzluğun nedeni değil, sonucudur.