100’ün üzerinde ülkede satılan Oreo’nun helal olmadığı, haram olduğu iddiaları üzerine Oreo haram mıdır, haramsa neden haram, içinde ne var gibi sorulara bu makalede cevap veriyoruz.
Öncelikle spekülasyonlara konu olan Oreo ürünü hakkında bilgi verelim:
Oreo ortada tatlı dolgu kreması ve kenarlarda kakaolu bisküvi olan kurabiye tarzı bir atıştırmalıktır. 1912 yılında üretilmeye başlanan Oreo ABD piyasasında satılmaya başladıktan sonra oldukça popüler olmuştur.
Oreo isminin Yunanca’dan geldiği ve “güzel”, ”çekici” anlamlarına geldiği söylenilmektedir. Oreo’da kullanılan malzemelerde ve yapım tekniklerinde zamanla bir takım değişiklikler olsa da bu değişimler sınırlıdır.
Oreo 1990’lı yıllara kadar domuz yağı katkısı içermekteydi. Dolayısıyla Oreo’nun içeriğini bilen Müslümanlar bu ürünü tüketmemekteydi.
1990’lı yıllarda Oreo üretiminde domuz yağı yerine hidrojenle doyurulmuş bitkisel yağ kullanılmaya başlanmıştır. Margarin, çikolata, bisküvi gibi ürünlerde eskiden domuz yağı kullanılması yaygın bir uygulamaydı ve bizim ülkemizde de bu tür ürünler satılır ve insanlar içeriğini bilmeden yerlerdi.
Bitkisel yağları hidrojenle doyurma teknolojisi geliştirilince çok şükür bir çok üründe domuz yağı katkısından kurtulduk. Oreo’da domuz yağı kullanılmamaya başlaması da aynı tarihlere denk gelmektedir.
Oreo haram mıdır ?
Oreo’nun üreticisi ABD’li Mondelez firması Oreo için helal sertifikası almamıştır. Bilindiği üzere Müslümanlar içeriğinden emin olmadıkları ürünlerin helal olup olmadığını anlayabilmeleri için helal sertifikası sistemi getirilmiştir.
Helal sertifikası olan ürünleri helal kabul ederek yemekteyiz. Fakat içeriği helal olsa da bir çok gıda için helal sertifikası alınmamıştır.
Peki firma sahipleri helal olan ürünleri için neden helal sertifikası almak istemez ?
Bunun birkaç sebebi bulunmaktadır:
Birincisi; günümüzde gıdaların içeriği ürün ambalajında yazmak zorundadır. Ürün içeriği okununca büyük ölçüde ürünün helal olup olmadığı anlaşılmaktadır. Bazı katkı maddeleri şüpheli gruba girse dahi dinimizde “haram olduğu yönünde bir delil olmayan bir gıdanın helal kabul edilmesi” ilkesi gereğince “bu üründe domuz yağı var” veya “bu üründe alkol var” gibi açıklama olmayan ürünler Müslümanlarca helal olarak tüketilebilmektedir.
Dolayısıyla birçok firma ürünleri için helal sertifikası almaya gerek duymamaktadır.
İkincisi; Helal ürünler gayrimüslim ülkelerde “İslami” olarak algılanmakta ve bu da satışları düşürmektedir. Dolayısıyla küresel çapta satış yapan hazır gıda üreticilerinden bazıları ürünleri helal olsa dahi helal sertifikası almaya çekinmektedir.
Oreo ürününün helal sertifikası bulunmamaktadır. Bu nedenle Oreo’nun haram mı yoksa helal mi olduğunu anlamak için ürün içeriğini okumak gerekmektedir.
Oreo içinde ne var ?
Klasik Oreo aşağıdaki 11 bileşenden oluşmaktadır:
1. Şeker
2. Ağartılmamış zenginleştirilmiş un ( buğday unu , niasin , demir , tiamin mono-nitrat ( B1 vitamini ) , riboflavin ( B2 vitamini ) , folik asit
3. Yüksek oleik kanola yağı veya palmiye yağı
4. Kakao ( alkali ile işlenmiş )
5. Yüksek fruktozlu mısır şurubu
6. Kabartma maddesi ( kabartma tozu veya monokalsiyum fosfat )
7. Mısır nişastası
8. Tuz
9. Soya lesitini
10. Vanilin
11. Çikolata
Yukarıda yer alan içerik incelendiğinde klasik Oreo içinde domuz yağı veya alkol gibi dinen haram sayılan bir maddenin bulunmadığı görülmektedir.
Fakat Oreo sadece klasik çeşit ile yapılmamaktadır, aşağıda sayılan çeşitleri de bulunmaktadır:
- Double Stuf Oreo
- Futbol Oreo
- Big Stuf Oreo
- Altın Oreo
- Oreo Mini
- Mega Stuf Oreo
- Oreo Thins
- Çikolatalı Oreo
- Nane Oreo
- The Most Stuf
- Glutensiz
- Doğumgünü pastası
Ayrıca Oreo’nun üretim yerine ve satılacağı pazara göre imalattaki içeriğinde ufak değişiklikler olabilmektedir. Bunun yanı sıra yukarıda sayılan çeşitler haricinde sınırlı üretimi olan Oreo çeşitleri de bulunmaktadır.
Mesela 2014 yılı Temmuz’unda kök birası aromalı Oreo üretilmiştir. Veya biz varlığından haberdar olmasak bile balkabağı baharatı ve tarçınlı çörek formunda Oreo’lar bile üretilmiştir.
Oreo çeşitleri oldukça fazla olduğu için hepsine birden haram veya helal demek mümkün değildir. Genel bir değerlendirme yaparsak Oreo çeşitlerinin ezici çoğunluğu helal içeriğe sahiptir.
Oreo neden haram ?
Oreo çeşitlerinin çoğu helal içeriğine sahip olsa da helal sertifikası olmadığı ve hakkında “Oreo haram” iddiaları olması sebebiyle Oreo’nun helal olmadığı, haram olduğu yönünde söylenti yayılmıştır.
Oreo için haram söylentilerinin çıkmasına aşağıda anlatacağımız olay sebep olmuştur:
Bir gün Twitter’da coco_meera nickli biri Oreo’nun Twitter temsilcisine please is Oreo halal diye bir soru sorar.
Oreo resmi Twitter hesabından ise Oreo cookies are not halal diye yanıt gelir.
Türkçe’ye çevirirsek, Oreo helal mi diye sorulur, Oreo bu soruya Oreo helal değil diye cevap verir.
İnsanlar helal olmayan şey haramdır mantığı yürüterek bu tweeti binlerce kez retweet yapar. Ayrıca bu tweet bir çok ülkedeki ana ve yerel haber kaynaklarında haber yapılır.
Olay patlak verdikten sonra Oreo’yu üreten Mondelez’in Türkiye temsilcisi “Bisküvilerimiz Türk Gıda Mevzuatına tamamen uygundur, Türkiye’de satılan tüm Oreo ürünleri hayvansal madde veya alkol içermemektedir” diye açıklama yapar ama Oreo haramdır haberi yayılmıştır bir kere..
İşte tweetin aslı:
İşin aslı şu şekildedir:
Oreo helal mi diye soran kişiye Oreo helal değil denilirken aslında Oreo’nun helal sertifikası olmadığı söylenmek istenmiştir. Açıklama kısa kalınca yanlış anlaşılma olmuştur.
Eğer Oreo helal diye cevap verilseydi, bu sefer de “Oreo’nun helal sertifikası yok, insanları kandırıyorsunuz” diye haber yapacaklardı.
Özetle, Oreo’nun helal sertifikası yoktur ama oreo çeşitlerinin ezici bir çoğunluğu helal içeriğe sahiptir. Firmanın yaptığı açıklamaya göre Türkiye’de satılan Oreo ürünlerinde domuz yağı veya alkol yoktur.
Acaba bundan sonra Mondelez firması Oreo için helal sertifikası alır mı diye sorarsanız, almayabilir. Çünkü Mondelez firması başka bir ürünü olan toblerone çikolatası için helal sertifikası alınca Avrupalılar boykot çağrısı yapmıştır.