Şevketi Bostan ( Bostan Otu ) Nedir? Özellikleri, Faydaları, Zararları ve Kullanıldığı Yerler Nelerdir?
Yabani enginar özellikle Ege bölgesinde Şevketi Bostan olarak tanınmaktadır. Bonedictus adı, 16. Yüzyılda bitkiyi Orta ve Kuzey Avrupa’ya Benedik rahiplerinin tanıtmaları nedeniyle verilmiştir.
Anavatanı Akdeniz kıyılarıdır. Ön Asya’dan başka ülkelere yayıldığı ileri sürülmektedir. Ortaçağ’da Avrupa’da yaygın olarak tarımı yapılan bitkinin tarihçesiyle ilgili oldukça değişik görüşler vardır.
Madaus ve Kroeber’e göre Romalılar ve Yunanlılar Bostan otunu tanımıyorlardı. Plinius’un cardius, Theophrast’ın knekos, Galenus’un knikos diye adlandırdıkları bitkinin ortaçağda kullanılan Carduus Benedictus ile ilgisi yoktu. Ayrıca eski kitaplarda benedicta olarak geçen bitkinin, günümüzdeki Geum Urbanum L. ( Su karanfili ) olduğu ileri sürülmektedir.
Matthiolus bitkiyi veba, bel soğukluğu, akciğer zarı iltihabı, mide hastalıklarında kullanmış, bitkinin balgam söktürücü, sinir yatıştırıcı, terletici, yara iyileştirici özelliklerinden faydalanmıştır. Leclerc bostan otunu ayıklayan, toz durumuna getiren işçilerin açlık duygularının arttığını tespit edip bitkinin güçlendirici, iştah açıcı toniğini kullanmaya başlamıştır. Madaus özellikle sindirim organları hastalıkları, sinir bozukluğu, kansızlık, kalp zayıflığı, histeri, bronşit, öksürük, verem ve gut hastalığında önermektedir. Kroeber 1. Dünya Savaşında bitkinin tohumundan yağ çıkarıldığını yazmaktadır.
Şevketi Bostan Otunun Tıbbi Nitelikleri
Ateş düşürücü, antiseptik, güçlendirici, idrar söktürücü, midevi.
Şevketi Bostan Otunun Kullanıldığı Yerler
Gastrit, gaz şişkinliği karaciğer ve safra kesesi hastalıkları, sindirim bozukluğu, peklik.
Şevketi Bostan Otunun Botanik Özellikleri
Birçok ülkede tarımı yapılmakta olan bostan otu her türlü toprakta yetişir. Güneşli, sıcak yerleri sever. Kireçli, nemli topraklarda çok iyi gelişir.
Bir yıllık bir bitki olup, yetiştiği yere göre boyu 40-100 cm arasında değişir. Beş köşeli, içi boş, üstü çizgili olan gövde dikine uzar. Gövdenin alt bölümü sert kıllarla kaplıdır. Kıllar üste doğru incelir ve yumuşar. Yapraklar uzun, mızrak biçimli, parçalı, kenarları diken gibi kıllı üstleri ise sert batıcı kıllarla kaplı ve yapışkandır. Yalnız alttaki yapraklar saplıdır. Haziran ve temmuzda dalların ucunda açan sarı renkli çiçeklerin çevresi sert kıllarla kaplıdır.
Şevketi Bostan Otunun Nelerinden Yararlanılır?
Kökü dışında tüm bitkiden yararlanılır.
Şevketi Bostan Otunun Toplanması ve Saklanması
Çiçek açtıktan sonra kısa bir süre sonra bitkinin toprak üstünde kalan bölümü toplanır, gölgede kurutulur. Yapay olarak en çok 50 derece de kurutulabilir. İnce kıyılarak veya toz durumuna getirilerek ağzı kapanabilen kaplarda, kuru yerlerde saklanır.
Şevketi Bostan Otunun Kokusu ve Tadı
Çok acıdır, kendine özgü aromalı bir kokusu vardır.
Şevketi Bostan Otunun Zararları ve Yan Etkileri
Önerilen ölçülerde kullanıldığı sürece bilinen herhangi bir yan etkisi yoktur. Yüksek ölçüde alındığında mide bulantısına, kusmaya, baş dönmesine neden olabilir. Bu yan etkiler geçicidir. Nefriti ve mide asidi yüksek olanların kullanmamaları yerinde olur.
Şevketi Bostan Otunun Kullanma Biçimleri
İçten ve dıştan uygulanır.
Şevketi Bostan Otundan Yararlanma Yöntemleri
Çayı, tozu, tentürü ve şarabından yararlanılır.
Şevketi Bostan Otunun İçindeki Bazı Maddeler
Sinisin ( acı madde ), eterli yağ, tanen, sümüksü madde, tuzlar ( potasyum, kalsiyum, magnezyum), albümin.