Siroz Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Photo of author

By Bilgio.Net

Siroz Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Karaciğer, midenin solunda yer alıp yaklaşık 2 kg ağırlığındadır. Karaciğere bağlı safra kanalları incebağırsağa açılır. Karaciğerin en önemli görevi, besin şeklinde alınan maddeleri işlemektir. Bu şekilde işlediği maddeleri kan yoluyla vücudun diğer organlarına dağıtır. Safra üretir. Yağ, karbonhidrat ve protein metabolizmasını düzenler. Vücuda giren zehirli maddeleri vücuttan atmaya çalışır. Vücut ısısını ayarlar. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan protrombini üretir. Kan üretimini olumlu yönde etkiler. Kandaki şekeri glikojen şeklinde depolar. Hormon dengesine katkıda bulunur. Lenf yapar ve antikor üretir. Görüldüğü gibi, pek çok görevi olan karaciğerin yapısı süngerimsidir. Karaciğer yetmezliği geliştiği zaman karaciğer bu fonksiyonları yapamaz hale gelir.

Karaciğer hücrelerinde nedbe dokusu oluşarak normal görevlerinin yapılması aksar. Nedbe dokusu oluşumu geri dönüşümsüzdür. Yavaş yavaş gelişebildiği gibi hızlı gelişen akut karaciğer yetmezlikleri de mevcuttur. Süreğen, yıllar içinde gelişen akut karaciğer yetmezliğine siroz denir.

Siroz Hastalığının Nedenleri Nelerdir ?

Alkol, kronik hepatit B, kronik hepatit C, hepatit D, karaciğer yağlanması, Wilson hastalığı ( karaciğerde bakır birikmesi ), hemokromatoz ( demir birikimi ), alfa-1 antitripsin eksikliği, safra yolları hastalıkları, bazı ilaçlara karşı reaksiyon, kalp yetmezliği, kimyasal maddelere uzun süre maruziyet, otoimmün hastalıklar karaciğer hasarına ve siroza neden olmaktadır. Doğuştan safra yolları olmadığı zaman erken yaşlarda karaciğer yetmezliği meydana gelir.

Karaciğer sirozu, gelişmiş ülkelerde kalp-damar ve kanserden sonra ölümlerin en sık 3. Nedenidir. Siroz, karaciğer kanseri riskini arttırır. Bu nedenle düzenli takipler içinde ATF kan tahlili de izlenir.

Siroz Hastalığının Bulgu, Belirti ve Yakınmaları Nelerdir ?

  • Başlangıç döneminde halsizlik, iştahsızlık, yorgunluk, gaz ve bulantı şikayetleri olur.
  • Karaciğer hücrelerindeki nedbeler arttıkça diğer belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Güçsüzlük, kaşıntı, kabızlık, bacak ve karında şişlik, erkeklerde meme büyümesi, kilo kaybı görülür.
  • Kas kitlesinin erimesine bağlı olarak kollar ve bacaklar incelir.
  • Hasta solgun olmasına rağmen yanakları kırmızıdır.
  • Avuç içleri de kızarıktır.
  • Yemek borusunda varisler gelişir ve patlayarak şiddetli, ölümcül kanamalara neden olabilir.
  • Deride örümcek şeklinde kırmızı lezyonlar gözlenir.
  • Hormonal dengesizliğe bağlı olarak derideki kıllar dökülür, adet düzensizlikleri oluşur.
  • Gece idrara çıkmada artış olabilir.
  • K vitamini veya pıhtılaşma hücresi sayısında azalmaya bağlı olarak kanamaya eğilim olduğu için çürük ve morarmalar görülür.
  • Kanda amonyak gibi zehirli maddelerin birikmesine bağlı kusma olur. Bu zehirli maddeler beyinde birikerek davranış değişiklikleri, zihin bulanıklığı, saldırganlık, unutkanlık, dikkat eksikliği gibi belirtilere neden olur.
  • Beyin hücrelerinin tutulumu ile şuur kaybı, koma ve ölüm görülür.
  • Kullanılan ilaçlar karaciğerde işlenemediği için yan etkileri artar.
  • Şeker hastalığı gelişebilir.
  • Kadınlar menopoza erken girebilir.
  • İltihaplara yatkınlık olduğu için çeşitli iltihaplar sıklıkla görülür.
  • İleri derece sirozda böbrek fonksiyonları da etkilenerek böbrek hastalıkları oluşabilir.

Hastanın yapılan muayenesinde karaciğer ve dalak büyüklüğü, karın içinde sıvı, bacaklarda ödem tespit edilir. Hepatit markerleri, pıhtılaşma testleri, protein, albümin, bilirubin, karaciğer fonksiyon testleri, tam kan değerlendirilir. Albümin düşük, bilirubin normal veya yüksek bulunur. Kansızlık olabilir. Üre, kreatinin ile böbrek fonksiyonları değerlendirilir. Karaciğerin yapısı hakkında ultrasonla değerlendirme yapılır. Gerekirse BT veya MRG tetkiki yapılır. Kesin tanı için karaciğer biyopsisinden yararlanılır.

Siroz Hastalığının Tıbbi Tedavisi

Karaciğer sirozu ilerleyici ve geri dönüşümsüz bir hastalık olduğu için, tanı ve tedavisinin erken dönemde yapılması hayati önem taşır. Tedavide amaç hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve durdurmaktır. Oluşabilecek komplikasyonlara karşı tedavi verilir. Karaciğer yetmezliğine özel ilaç tedavisi yoktur.

Karaciğer sirozunda mutlaka alkol ve karaciğere zararlı madde kullanımı varsa kesilmelidir. Hepatit varsa antiviral ilaçlar, steroid veya interferon tedavisi verilebilir.

Karında sıvı birikimi ve bacaklarda şişliklerin oluşumunu engellemek için tuz kısıtlaması yapılır. İdrar söktürücü ilaçlar başlanır. Kabızlık varsa bağırsak çalıştırıcı ilaçlar verilir. Özellikle laktüloz içeren dışkı yumuşatıcılar toksinleri bağlayarak bağırsaklardan atılmasını hızlandırır.

Varis kanamalarının tedavisi acildir. Balonla sıkıştırılarak kanama durdurulmaya çalışılır. Skleroterapi ile damar kurutulabilir. TIPS tedavisi varisler için kullanılır.

İleri safhada, karaciğer yetmezliklerinde klinik veriler değerlendirildikten sonra, uygunsa karaciğer bakli yapılabilir. Uygun hastalara yapılan karaciğer nakli ile hastaların çok uzun süre yaşamaları sağlanabilmektedir.

Siroz Hastalığında Önerilen Beslenme Şekilleri

Yaşam tarzı değişiklikleri sirozu tedavi etmeyebilir ama hastalığın ilerlemesi ile yakınmaları azaltabilir.

Uygun bir diyet, sirozun başlangıcından karaciğer dokularının yenilenmesine yardımcı olabilir; daha ilerlemiş hastalıkta ise belirtilerin şiddetini azaltabilir. Karaciğeri strese sokacak, rezervini azaltacak enfeksiyonların bulaşma riskini azaltmak için çiğ deniz ürünleri ve suşi gibi çiğ deniz ürünleri içeren yemekler tüketilmemelidir. Çiğ balık hepatit A, diğer virüsler, bakteriler ve parazitleri içerebilir ve kişiye bunların bulaşmasına neden olabilir. Normalde hafif atlatılacak bir enfeksiyon karaciğer sirozu gibi organ rezervinin % 80’inden fazlasının harap olduğu durumlarda ciddi sonuçlara ve karaciğer komasına neden olabilir. Özellikle çiğ istiridye de tehlikeli olabilir.

Yüksek kalorili, yüksek proteinli diyetler karaciğerin kendisini yenilemesine yardımcı olmak için kullanılır. Bu diyet sadece siroz erken dönemlerinde tavsiye edilir. Sirozun ilerlediği daha sonraki aşamalarda ise diyette protein alımını kısıtlamak gerekebilir. İlerlemiş sirozda proteinin azaltılması ile azot içeren amonyak gibi zehirli atıkların üretimi azaltılabilir. Karaciğerde ağır hasar sonucu amonyağın zehirsizleştirilmesi bozulur ve kanda amonyağın tehlikeli düzeylere çıkmasına neden olur. Buda, bilinçte bozukluklara ve komaya neden olarak ölüm gerçekleşebilir. Uygun protein ve enerji ihtiyacı konusunda doktorun ve diyet uzmanının önerisine göre hareket edilmelidir.

Doktor tarafından önerilen vitamin veya mineral takviyeleri almak ihtiyaçların gıdalarla karşılanamadığı zaman yardımcıdır. Bazı vitamin ve mineraller sorunlu olabilir. A ve D vitaminleri aşırı miktarda alınmamalı, eksiklik olmadıkça demir ile takviye edilmiş gıdalar tüketilmemelidir. İhtiyaçtan fazla demir alınması karaciğer hücrelerinde birikerek hasarı arttırır.

Sirozda, karında sıvı birikimi ve bacaklarda ödeme bağlı şişliği azaltmada düşük tuz içeren diyet uygulanmalıdır.

Gelişmiş ülkelerde sirozun en önemli nedeni alkol tüketimidir. Alkol tüketiminin bırakılması karaciğer asarındaki ilerlemenin yavaşlamasına, geride kalan sağlıklı karaciğer hücrelerinin korunmasına ve yaşam kalitesinin iyileşmesine yardımcı olur. Alkol mutlaka bırakılmalıdır.

Laboratuvar testlerinde karaciğerde birikerek hasarın artmasına neden olan bakır gibi maddelerin birikimi varsa çikolata, kabuklu deniz ürünleri ve karaciğer gibi besinler tüketilmemelidir.

Siroz Hastalığında Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Ayaklardaki şişliği azaltmak için, otururken ayaklar bir tabureye konarak yükseltilmelidir. Yatıldığı zaman da ayak altına yastık konarak yükseltilmelidir.

Doktorun onayı olmadan ilaç veya yardımcı takviye alınmamalıdır. Karaciğer, ilaçların metabolizmasının yapıldığı temek organdır. Bazı ilaçlar karaciğere hasar verebilir, karaciğerden atılamadığı için kanda tehlikeli düzeylere çıkabilir. Asetaminofen ağrı kesici olarak sık kullanılır ve karaciğer hastaları kullanmamalıdır.

Grip, zatürre ve hepatit aşıları karaciğer sirozu hastalarında enfeksiyon gelişme riskini azaltarak karaciğerin strese girmesini engellemede yardımcıdır. Sigara içiliyorsa bırakılmalıdır.

Yorum yapın