Siroz Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?
Karaciğer, midenin solunda yer alıp yaklaşık 2 kg ağırlığındadır. Karaciğere bağlı safra kanalları incebağırsağa açılır. Karaciğerin en önemli görevi, besin şeklinde alınan maddeleri işlemektir. Bu şekilde işlediği maddeleri kan yoluyla vücudun diğer organlarına dağıtır. Safra üretir. Yağ, karbonhidrat ve protein metabolizmasını düzenler. Vücuda giren zehirli maddeleri vücuttan atmaya çalışır. Vücut ısısını ayarlar. Kanın pıhtılaşmasını sağlayan protrombini üretir. Kan üretimini olumlu yönde etkiler. Kandaki şekeri glikojen şeklinde depolar. Hormon dengesine katkıda bulunur. Lenf yapar ve antikor üretir. Görüldüğü gibi, pek çok görevi olan karaciğerin yapısı süngerimsidir. Karaciğer yetmezliği geliştiği zaman karaciğer bu fonksiyonları yapamaz hale gelir.
Karaciğer hücrelerinde nedbe dokusu oluşarak normal görevlerinin yapılması aksar. Nedbe dokusu oluşumu geri dönüşümsüzdür. Yavaş yavaş gelişebildiği gibi hızlı gelişen akut karaciğer yetmezlikleri de mevcuttur. Süreğen, yıllar içinde gelişen akut karaciğer yetmezliğine siroz denir.
Siroz Hastalığının Nedenleri Nelerdir ?
Alkol, kronik hepatit B, kronik hepatit C, hepatit D, karaciğer yağlanması, Wilson hastalığı ( karaciğerde bakır birikmesi ), hemokromatoz ( demir birikimi ), alfa-1 antitripsin eksikliği, safra yolları hastalıkları, bazı ilaçlara karşı reaksiyon, kalp yetmezliği, kimyasal maddelere uzun süre maruziyet, otoimmün hastalıklar karaciğer hasarına ve siroza neden olmaktadır. Doğuştan safra yolları olmadığı zaman erken yaşlarda karaciğer yetmezliği meydana gelir.
Karaciğer sirozu, gelişmiş ülkelerde kalp-damar ve kanserden sonra ölümlerin en sık 3. Nedenidir. Siroz, karaciğer kanseri riskini arttırır. Bu nedenle düzenli takipler içinde ATF kan tahlili de izlenir.
Siroz Hastalığının Bulgu, Belirti ve Yakınmaları Nelerdir ?
Hastanın yapılan muayenesinde karaciğer ve dalak büyüklüğü, karın içinde sıvı, bacaklarda ödem tespit edilir. Hepatit markerleri, pıhtılaşma testleri, protein, albümin, bilirubin, karaciğer fonksiyon testleri, tam kan değerlendirilir. Albümin düşük, bilirubin normal veya yüksek bulunur. Kansızlık olabilir. Üre, kreatinin ile böbrek fonksiyonları değerlendirilir. Karaciğerin yapısı hakkında ultrasonla değerlendirme yapılır. Gerekirse BT veya MRG tetkiki yapılır. Kesin tanı için karaciğer biyopsisinden yararlanılır.
Siroz Hastalığının Tıbbi Tedavisi
Karaciğer sirozu ilerleyici ve geri dönüşümsüz bir hastalık olduğu için, tanı ve tedavisinin erken dönemde yapılması hayati önem taşır. Tedavide amaç hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve durdurmaktır. Oluşabilecek komplikasyonlara karşı tedavi verilir. Karaciğer yetmezliğine özel ilaç tedavisi yoktur.
Karaciğer sirozunda mutlaka alkol ve karaciğere zararlı madde kullanımı varsa kesilmelidir. Hepatit varsa antiviral ilaçlar, steroid veya interferon tedavisi verilebilir.
Karında sıvı birikimi ve bacaklarda şişliklerin oluşumunu engellemek için tuz kısıtlaması yapılır. İdrar söktürücü ilaçlar başlanır. Kabızlık varsa bağırsak çalıştırıcı ilaçlar verilir. Özellikle laktüloz içeren dışkı yumuşatıcılar toksinleri bağlayarak bağırsaklardan atılmasını hızlandırır.
Varis kanamalarının tedavisi acildir. Balonla sıkıştırılarak kanama durdurulmaya çalışılır. Skleroterapi ile damar kurutulabilir. TIPS tedavisi varisler için kullanılır.
İleri safhada, karaciğer yetmezliklerinde klinik veriler değerlendirildikten sonra, uygunsa karaciğer bakli yapılabilir. Uygun hastalara yapılan karaciğer nakli ile hastaların çok uzun süre yaşamaları sağlanabilmektedir.
Siroz Hastalığında Önerilen Beslenme Şekilleri
Yaşam tarzı değişiklikleri sirozu tedavi etmeyebilir ama hastalığın ilerlemesi ile yakınmaları azaltabilir.
Uygun bir diyet, sirozun başlangıcından karaciğer dokularının yenilenmesine yardımcı olabilir; daha ilerlemiş hastalıkta ise belirtilerin şiddetini azaltabilir. Karaciğeri strese sokacak, rezervini azaltacak enfeksiyonların bulaşma riskini azaltmak için çiğ deniz ürünleri ve suşi gibi çiğ deniz ürünleri içeren yemekler tüketilmemelidir. Çiğ balık hepatit A, diğer virüsler, bakteriler ve parazitleri içerebilir ve kişiye bunların bulaşmasına neden olabilir. Normalde hafif atlatılacak bir enfeksiyon karaciğer sirozu gibi organ rezervinin % 80’inden fazlasının harap olduğu durumlarda ciddi sonuçlara ve karaciğer komasına neden olabilir. Özellikle çiğ istiridye de tehlikeli olabilir.
Yüksek kalorili, yüksek proteinli diyetler karaciğerin kendisini yenilemesine yardımcı olmak için kullanılır. Bu diyet sadece siroz erken dönemlerinde tavsiye edilir. Sirozun ilerlediği daha sonraki aşamalarda ise diyette protein alımını kısıtlamak gerekebilir. İlerlemiş sirozda proteinin azaltılması ile azot içeren amonyak gibi zehirli atıkların üretimi azaltılabilir. Karaciğerde ağır hasar sonucu amonyağın zehirsizleştirilmesi bozulur ve kanda amonyağın tehlikeli düzeylere çıkmasına neden olur. Buda, bilinçte bozukluklara ve komaya neden olarak ölüm gerçekleşebilir. Uygun protein ve enerji ihtiyacı konusunda doktorun ve diyet uzmanının önerisine göre hareket edilmelidir.
Doktor tarafından önerilen vitamin veya mineral takviyeleri almak ihtiyaçların gıdalarla karşılanamadığı zaman yardımcıdır. Bazı vitamin ve mineraller sorunlu olabilir. A ve D vitaminleri aşırı miktarda alınmamalı, eksiklik olmadıkça demir ile takviye edilmiş gıdalar tüketilmemelidir. İhtiyaçtan fazla demir alınması karaciğer hücrelerinde birikerek hasarı arttırır.
Sirozda, karında sıvı birikimi ve bacaklarda ödeme bağlı şişliği azaltmada düşük tuz içeren diyet uygulanmalıdır.
Gelişmiş ülkelerde sirozun en önemli nedeni alkol tüketimidir. Alkol tüketiminin bırakılması karaciğer asarındaki ilerlemenin yavaşlamasına, geride kalan sağlıklı karaciğer hücrelerinin korunmasına ve yaşam kalitesinin iyileşmesine yardımcı olur. Alkol mutlaka bırakılmalıdır.
Laboratuvar testlerinde karaciğerde birikerek hasarın artmasına neden olan bakır gibi maddelerin birikimi varsa çikolata, kabuklu deniz ürünleri ve karaciğer gibi besinler tüketilmemelidir.
Siroz Hastalığında Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Ayaklardaki şişliği azaltmak için, otururken ayaklar bir tabureye konarak yükseltilmelidir. Yatıldığı zaman da ayak altına yastık konarak yükseltilmelidir.
Doktorun onayı olmadan ilaç veya yardımcı takviye alınmamalıdır. Karaciğer, ilaçların metabolizmasının yapıldığı temek organdır. Bazı ilaçlar karaciğere hasar verebilir, karaciğerden atılamadığı için kanda tehlikeli düzeylere çıkabilir. Asetaminofen ağrı kesici olarak sık kullanılır ve karaciğer hastaları kullanmamalıdır.
Grip, zatürre ve hepatit aşıları karaciğer sirozu hastalarında enfeksiyon gelişme riskini azaltarak karaciğerin strese girmesini engellemede yardımcıdır. Sigara içiliyorsa bırakılmalıdır.
Geçenlerde influenza olduğumda OSEFLU ile birlikte NAC-C 900 kullanmıştım. Bu makalede NAC-C 900 hakkındaki yorumlarımı…
Dijital çağda, iletişimin sınırlarını aşan bir dönüşüm yaşanmaktadır. Küreselleşme ile birlikte, farklı dillerdeki içeriklere erişim…
Bu makalede Benpain trio gargara yutulursa ne olur sorusuna cevap vereceğim. Buna ilave olarak Benpain…
Bu makalede Oseflu 75 mg günde kaç kere kullanılır sorusuna cevap vermeye çalışacağım. İlacın iki…
Oseflu kullananlar arasında ben de varım ve bu makalemde ilaç ile ilgili bilgi ve deneyimlerimi…
Blue Inter, çağdaş dünyada sıkça karşımıza çıkan ve genellikle teknoloji ve iletişim bağlamlarında kullanılan bir…