Tansiyon nedir, nasıl ölçülür, tansiyon çeşitleri nelerdir bilgi vereceğim. Tansiyon kalbin atardamara pompaladığı kanın damar çeperlerine yaptığı basınçtır.Kanın vücudu dolaşıp dokulara besin ve oksijen götürebilmesi için standart bir basınçla pompalanması gerekir. Pompalanan kan doku ve hücreleri besledikten sonra oksijenden fakir şekilde döngüsünü tamamlar. Daha sonra kalp kanı yeniden pompalar ve süreç bu şekilde işler.
Damarlardaki kan basıncının azalması veya çoğalması vücudumuzda bazı şeylerin ters gittiğinin habercisidir.
Büyük tansiyon nedir
Kalp kaslarının kasılıp atardamara kanı pompaladığı andaki kan basıncıdır. Bu atardamarlardaki kan basıncının en yüksek seviyesidir. Çoğunlukla yüksek tansiyon kavramı ile karıştırılır.
Küçük tansiyon nedir
Kalbin kanı pompaladıktan sonra kasların yeni bir pompalamaya hazırlanmak için gevşediği andaki kan basıncıdır. Kalp kasları gevşemiş olsa da kan atardamarlarda belli bir basınçla akar. Büyük tansiyon ve küçük tansiyon birlikte tansiyon değerlerini oluştururlar.
Normal tansiyon değerleri nelerdir ?
Tansiyonun normal değerleri büyük 12, küçük ise 8 dir. Gün içinde fiziksel aktivitelere veya duygusal değişimlere (sinirli olmak, kaygı, stres vs) bu değerler yukarı veya aşağı oynayabilir. Tansiyon günde 2-3 kez ölçülür ve ortalaması kişinin tansiyon değerleri belirlenir.
Yüksek tansiyon nedir
Tansiyon değerlerinin bilinen veya bilinmeyen bazı sebepler nedeniyle normalden yüksek seyretmesidir. Tansiyon büyük 14 ve küçük 9 üzerinde seyrediyorsa kişide yüksek tansiyon olduğu kabul edilir.
Yüksek tansiyon belirtileri nelerdir ?
Tansiyon yükseldiğinde göz kararması, baş ağrısı, nefes almada zorlanma, kulak çınlaması, görmede bulanıklık, kalp ağrısı, kalp çarpıntısı gibi şikayetler olur. Tansiyon yüksek seyretse bile belirti göstermediği de olur. Sayılan belirtiler tansiyon değerlerinin 16/10, 18/11 gibi seviyeleri aştığında daha belirgin hissedilmeye başlar.
Hipertansiyon nedir ?
Hipertansiyon yüksek tansiyonun diğer adıdır. Kişinin tansiyonunun sürekli yüksek seyretmesi kalp, göz ve böbrek gibi organlar başta olmak üzere organ hasarına neden olur, kalp krizi, beyin kanaması ve felç gibi ölümcül rahatsızlıklara kapı açar.
Düşük tansiyon nedir ?
Tansiyon değerlerinin 12/8 seviyesinde seyretme eğilimidir. Tansiyon düştüğünde kan basıncının düşmesine paralel olarak beyin ve diğer organlar yetersiz oksijen alırlar. Bu yüzden bayılma, halsizlik, baş dönmesi gibi şikayetler görülür.
Düşük tansiyon belirtileri nelerdir ?
Tansiyonun düşmesi halinde en sık rastlanan şikayet baş dönmesidir. Tansiyonun düşmesi en fazla beyni ve beyne yakın bir organ olan gözleri etkiler. Tansiyon düşünce baş dönmesi, olduğu yere yığılıp kalma, gözün kararması, halsizlik görülür.
Hipotansiyon nedir ?
Tansiyon değerlerinin hep düşük seyretmesidir. Dokular kanın sağladığı besin ve oksijene muhtaçtırlar. Dokuların yetersiz beslenmesi ciddi bir sağlık sorunudur. Bu yüzden hipertansiyon gibi hipotansiyon da tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır.
Tansiyonu çıkaran şeyler nelerdir ?
Yüksek tansiyon hastası olmayan kişilerde de tansiyon aniden yüksek seviyelere çıkabilir. Hipertansiyon hastalarının tansiyon fırlama eşiği ise düşüktür. Vücudu zorlayacak fiziksel aktiviteler örneğin halı sahada depar atmak, pazar çantası ile yokuş çıkmak, asansör bozulunca merdivenleri hızlıca çıkmaya çalışmak tansiyonu çıkarır. Duygusal coşkunluk örneğin trafikte birisiyle tartışmak, doğum telaşı, üzücü bir haber almak gibi şeyler tansiyonu çıkarır.
Ani tansiyon yükselmesinde ne yapmalı ?
Böyle bir durumda yapılması en doğru şey hastanın rahat nefes almasını ve dinlemesini sağlamaktır. Psikolojik durum ve ruh hali sakin ve dingin hale gelirse tansiyon da düşme eğilimine girecektir. Hastanın ayakta ise oturması, etrafında kalabalık ve kargaşa olmaması gerekir.
Rahat nefes alması için gerekirse elbisesinin boyun kısmı gevşetilir veya açılır. Pencere açılarak içeriye yemiz hava girmesi sağlanır. Gerekli ise tansiyon ilacı verilir.Sarımsaklı tuzsuz ayran ve limonlu su tansiyonun düşmesine katkıda bulunur.
Tansiyon neden düşer ?
Yetersiz beslenme ve vücuttan fazla sıvı çıkışı olması tansiyonun düşmesine neden olur. Aşırı sıcaklarda ağır işler yapmak, öğün aralarının uzun olması, idrar söktürücü ve böbrek çalıştırıcı ilaçlar, terleme, su içilmemesi ani tansiyon düşüklüğüne neden olur.
Genel olarak yetersiz beslenen, özellikle B 12 folik asit ve vitaminleri yeterli derecede alamayan veya sık sık diyet yapan kimselerde tansiyon düşmesi fazlaca görülebilir.
Ani tansiyon düşmesi halinde ne yapmalı ?
Sık sık tansiyon düşüklüğü yaşayan kişiler çantalarında tuzlu kraker, çikolata ve su bulundurmalıdırlar. Bunlar tansiyonu bir süre sonra dengeye getirir. Tuzlu ayran düşen tansiyonun kolaylıkla eski haline gelmesini sağlar.
Yüksek tansiyon kimlerde daha çok görülür ?
Yüksek tansiyonun meydana gelmesinde genetik faktörler etkili olsa da beslenme alışkanlıkları en az genler kadar önemlidir. Ailesinde tansiyon şikayeti olan kişilerin yaş ilerledikçe yüksek tansiyon riskine karşı duyarlı olmaları gerekir.
Kalbi ve damarları yıpratan şeker hastalığına sahip kişiler ile kalbi fazla çalışmak zorunda olan şişmanlar yüksek tansiyon açısından yüksek risk grubundadır. Alkol ve sigara alışkanlıkları olanlar, kronik olarak akciğer veya böbrek hastalıkları olanlar, hayvani gıdalara düşkün ve yüksek tuz tüketen kimseler de yüksek tansiyon açısından riskli grupta yer alırlar.
Düşük tansiyon kimlerde daha çok görülür ?
Hipotansiyonun nedeni anatomik problemler olabileceği gibi kişinin fizyolojik yapısı ve yanlış beslenme alışkanlıkları da düşük tansiyon oluşumunda etkilidir. Günümüzde hipotansiyonun en sık rastlanan nedeni bilinçsiz ve uzun süreli zayıflama diyetleridir. Bazı gıdaların hiç alınmaması veya eksik alınması nedeniyle kalp kasları zayıflamakta, bazı protein, mineral ve vitaminler eksik alınmaktadır.
Esansiyel hipertansiyon nedir ?
Tıp literatüründe primer (brincil) yüksek tansiyon olarak da tanımlanan esansiyel hipertansiyon, tansiyonun herhangi bir hastalığa bağlı olmaksızın yükselmesidir. Başka bir deyişle esansiyel hipertansiyon hipertansiyonun herhangi bir hastalıkla ilişkilendirilememesi, sebebinin bilinmemesidir.
Sekonder hipertansiyon nedir ?
İkincil hipertansiyon da denir. Yüksek tansiyonun bir hastalığa bağlı olarak oluşmasıdır. Böbrek hastalıkları, akciğer hastalıkları, kalp hastalıkları veya damarlardaki anatomik bozukluklar yüksek tansiyona neden olurlar.
Pulmoner hipertansiyon nedir ?
Genellikle tansiyon denilince atardamardaki kan basıncı kastedilir. Bir de akciğer tansiyonu denilen ve normal tansiyonun ancak dörtte biri seviyesinde olan tansiyon vardır.Kalbin sağ karıncığından akciğerlere kirli kan götüren, akciğer atardamarında ve kalbin sağ boşluklarında kan basıncının normalden yüksek olmasına pulmoner hipertansiyon denir. Pulmoner hipertansiyon akciğer hipertansiyonu olarak da bilinir ve ölçülmesi, tedavisi normal tansiyona göre daha zordur.
Yüksek tansiyona götüren nedenler nelerdir ?
Yüksek tansiyonun başlıca sebepleri aileden gelen genetik yatkınlık, kırmızı et ve et ürünlerine düşkün olmak, yağlı yiyecekleri, kızartmaları, hamur işi gıdaları bolca tüketmek, tuz ve şeker tüketimi, alkol ve sigara alışkanlıkları, hareketsiz yaşam, agresif kişilik yapısı, içine atan duygusal kişilik yapısı ilerleyen yaşlarda yüksek tansiyon ve benzeri rahatsızlıklara yol açar.
Kronik hastalıkları olanlar düzenli ilaç kullanımı ve bazı organların fazlaca yıpranması nedeniyle orta yaş ve üzeri yaşlarda yüksek tansiyon riski taşırlar. Diyabet hastalığı kalp ve damarları yıpratır, böbrek hastalıkları kalbi ve damarları daha çabuk yaşlandırır.
Yüksek tansiyondan korunmak için ne yapmalı ?
İnsan yaşlandıkça damarları da yaşlanır ve elastikiyetini kaybeder. Ayrıca tüketilen gıdalar nedeniyle lavabo giderinin zamanla tıkandığı gibi damarlar da tıkanmaya başlar ve yüksek tansiyon da başlar.
Hayvansal gıdalar yerine bitkisel gıdaları tercih etmek, alkol ve sigarayı bırakmak, tuz tüketimini azaltmak ve günlük düzenli spor yapmak damarların daha uzun süre genç kalmasını sağlamaktadır.
Hangisi daha doğru tansiyon ölçer, elektronik olanlar mı, yoksa manuel olanlar mı ?
Elektronik cihazlar evde tek başına tansiyonu ölçebildiği ve göstergesi nedeniyle kolay ölçüm sağlayan cihazlardır. Ama civa basıncı ile çalışan ve hastanelerde hemşirelerin kullandığı manuel tansiyon aletler daha doğru sonuç verir. Tansiyonun gerçek değerini bulabilmek için kişinin istirahat halindeki tansiyonu günde birkaç kere ölçülür ve ortalaması alınır. Hareket halindeyken, konuşuyorken ve spor yaparken tansiyon normalden fazla çıkar.
Tansiyon en doğru şekilde nasıl ölçülür ?
Tansiyonu en iyi civalı tansiyon aletler ölçer. Tansiyonun doğru şekilde ölçülebilmesi için hasta birkaç dakika istirahat etmiş olmalıdır. Tansiyonu ölçmeden önce kolu sıvamak gerekir. Tansiyonu ölçen kişi manşonu dirseğin bir iki parmak üzerinden başlayarak sarar. Manşon sarılı bölgenin kalp hizasında olması gerekir. Bunu sağlamak için tansiyonu ölçen kişi kolu alttan desteklemelidir.
Steteskopun kulaklığı takılarak diyafram (nabızı alan metalik kısım) dirsek çukurunun gövdeye bakan kısmına konur. Buradan kolun atardamarlarından (arter) birisi geçer. Diyafram arter üzerine konulmazsa nabız alınamaz. Kulaklıkta nabız duyulduktan sonra tansiyon aletinin pompasıyla manşon şişirilmeye başlanır ve nabız sesi duyulmayana dek şişirilir.
Genelde tansiyon aletinin göstergesi 180 mm-civa ya gelince damarlardaki basınç maşondaki hava basıncına yenik düşer ve nabız duyulmaz olur. Ama basıncın 180 mm-civa olmasına rağmen nabzın atması da muhtemeldir. Bu takdirde manşon nabız kayboluncaya kadar şişirilmeye devam edilir. Nabız kaybolunca yavaş yavaş hava boşaltılır .(Saniyede 2 mm)
Bir süre sonra kulaklıkta yeniden nabız sesi duyulmaya başlar. O andaki göstergedeki basınç not edilir. Bu rakam büyük tansiyondur. Örneğin 140 mm-civa ise büyük tansiyon 14’tür.
Hava boşaltılmaya devam edilir, bir süre sonra manşon basıncı azalacağından nabız duyulmamaya başlar. Kulaklıkta en son nabız duyulduğundaki anda göstergedeki basınç küçük tansiyonu gösterir. Örneğin 100 mm-civa ise küçük tansiyon 10’dur. Tansiyon ölçüldükten sonra nabız da ölçülür ve bir yere not edilir.
Tansiyonu hangi ilaçlar yükseltir ?
Romatizma ve depresyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar tansiyonu yükseltebilir veya tansiyon ilaçlarının etkisini azaltabilir.
Tansiyonu yükselten yiyecekler hangileridir ?
Tuz ve tuzlu yiyecekler, şeker ve şekerli yiyecekler, çay ve kahve, kolalı içecekler, margarin, tereyağı ve alkol tansiyonu yükseltir.
Tansiyon hastaları nasıl beslenmeli ?
Günlük tuz tüketimi olabildiğince azaltılmalı. Kalsiyumdan zengin beslenmeye dikkat edilmeli. Potasyum alımının artmasıyla hipertansiyon düşmektedir. Bunun için bol miktarda sebze meyve tüketilmelidir. Doymamış yağdan (ayçiçeği, mısır yağı) zengin beslenme tansiyonu düşürür. Balık yağı kullanımının da kan basıncının denetiminde etkili olduğu görülmüştür. Sakatatlar, kuru meyve, bezelye, konserve besinler, turşu, zeytin gibi yiyeceklerin tüketiminde dikkatli olunmalıdır.
Yüksek tansiyona eşlik eden hastalıklar
Kolesterol, şeker hastalığı, obezite, kalp hastalıkları yüksek tansiyona eşlik eden hastalıklardır.
►İlginizi Çekebilir: Tansiyonu yükselten yiyecekler nelerdir ?