Varlık Felsefesine Göre Tümeller ve Tikeller Tartışması Nedir?
Metafiziğin temel sorularından biri de ‘’ Var olan nedir? ‘’ sorusudur. Var olan nedir sorusunu insanlar, hayvanlar, kuşlar, balıklar gibi türsel şeylerden söz ederek cevap verebiliriz. Bu soruya cevap vermenin bir yolu da bu insan, bu ağaç, bu kuş, bu balık gibi tek tek tikel şeylerden söz etmek mümkündür. Peki ama bunlardan hangisinin gerçekliği vardır? Tek tek bireysel varlıklar mı gerçektir, yoksa onların içinde yer aldığı evrensel şeyler mi? Örneklersek, tek tek bireysel insanlar mı gerçektir, yoksa evrensel insan varlığını mı? İşte bu tartışma Ortaçağ’da tümeller ( evrensel varlıklar ) ve tikeller ( bireysel olanlar ) tartışması olarak bilinir. Bu tartışmada, gerçekçiler, adcılar ve kavramcılar olmak üzere üç farklı yaklaşım mevcuttur.
Gerçekçiler ( realistler ) olarak bilinen bazı düşünürlere göre tümeller gerçektir. Bu düşünceye göre, evrensel olan bireysel olandan önce gelir ve bireysel olanlar olmadan kendi başına vardır. Yani, tümeller var olan şeylerden bağımsız olarak vardırlar; öyle ki, tikellerin varlık nedeni olabilirler. Bu görüş aşırı gerçekliği yansıtır. Ortaçağ düşünürlerinden Duns Scotus gerçekçi düşünürlerinin en bilinenidir. Platon’un idealar anlayışının da bu görüşü yansıttığını hatırlayalım.
Adcılar ( nominalist ) olarak bilinen bir başka grup filozofa göre ise evrensellerin veya tümellerin herhangi bir gerçekliği yoktur; bu tür varlıklar sadece birer isimden ibarettir. Birer ad olan evrenseller tek tek var olanlardan sonra gelirler ve onları temsil eden birer sembol veya isimdirler. Willim Okham bilinen en ünlü adcı filozoftur.
Kavramcıların görüşüne göre ise tümeller ne bireysel olanlardan öncedir, ne de onlardan sonradır; onlar bireysel olandadır. Tümellerin sadece kavramsal gerçeklikleri vardır. Kavramcı filozofların başında da Aberlardus gelir.
Her düşüncenin bir etki ve sonucu olduğu gibi, bir felsefi görüşün felsefenin diğer alanlarında belli bir etki ve sonuç doğurması kaçınılmazdır. Ortaçağ’da tümeller ve tikeller konusunun şiddetli tartışmalara yol açmasının nedeni metafizik ve din alanında yarattığı etki ve sonuçlardan kaynaklanmaktadır. Eğer, adcıların dediği gibi tümeller sadece bir isimden ibaretse o zaman Tanrı, kilise ve ilk günah gibi evrensel şeylerin de aslında kendi başına gerçeklikleri yoktur. Yani, evrensel bir ilk günah yok, sadece tek tek bireylerin günahı olabilir. Evrensel bir kilisenin varlığı söz konusu değil, sadece tek tek bireylerin bir araya gelmesinden oluşan bir kilisenin varlığı olabilir. Böyle bir sonucun Kilisenin ve Hristiyanlığın öz inancıyla çeliştiği açıktır. Bu nedenledir ki Ortaçağ Skolastik düşüncesi için tümeller ve tikeller tartışması her zaman sıcak bir konu olmuştur.