Zatürre Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Photo of author

By Bilgio.Net

Zatürre Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Akciğerde bulunan hava keseciklerinin iltihabına zatürre denir. Zatürre, tıp dilinde pnömoni olarak isimlendirilir.

Zatürreye en sık neden olan bakteri, streptococcus pneumoniae isimli mikroorganizmalardır. H. İnfluenza, C. Pnömoniya, mikroplazmapnömoniya, stafilokoklar ve birçok bakteri zatürreye neden olabilir. Rivovirüs, grip virüsü, adenovirüs, uçuk virüsü gibi virüsler, mantarlar ve parazitler zatürre sebebi olabilir.

Toplumdan kazanılmış pnömoni, normal yaşam sırasında gelişen zatürredir. Hastaneden kazanılmış pnömoniler ise hastanede yatanlarda gelişir. Hastane tipi zatürreler antibiyotiğe dirençli mikroorganizmalarla gelişir ve daha ağır seyreder.

Mikroorganizma, öksürük ve aksırılıkla etrafa yayılan damlacıklarla bulaşır. Grip sonrası gelişebilir. Mikroorganizmalar, uyku esnasında geniz akıntısı ile akciğere ulaşabilir. Vücudun başka yerinde bulunan iltihap kan yolu ile akciğere ulaşarak zatürreye neden olabilir.

Sigara, uyuşturucu, alkol kullananlarda, hastalık daha kolay gelişir. Böbrek yetmezliği, siroz, şeker hastalığı, kronik bronşit, kanser, kalp yetmezliği gibi ek hastalığı olanlarda daha sık görülür. Yaşlılar, çocuklar, genel vücut direnci düşük olanlar ve AIDS gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalığı olanlarda daha ağır seyreder.

Zatürreye bağlı zatülcenp, apse gelişebilir. Mikroorganizma kana karışabilir, diğer organlarda iltihap yapabilir. Hasta, solunum ve dolaşım yetmezliğinden kaybedilebilir.

Zatürre Bulgu, Belirti ve Yakınmalar Nelerdir ?

Üşüme ve titreme ile yükselen ateş, öksürük, balgam çıkarma, nefes darlığı yakınmaları vardır. Öksürme ve nefes alma ile göğüs ağrısı oluşur. Adale ağrısı, eklem ağrısı, iştahsızlık, halsizlik, yoğunluk, baş ağrısı, dudaklarda ve ciltte morarma, çarpıntı eşlik edebilir. Kanın oksijenlenmesi azalmıştır. Balgam sarı yeşil veya yeşil veya pas renginde olup koyu kıvamlıdır. Yaşlılarda ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda bilinç bulanıklığı gelişebilir. Muayenede solunum seslerinde değişiklikler saptanır.

Akciğer filmi değerlendirilerek tanı konabilir. Balgam muayenesi ve kültürü, etkenin belirlenmesi açısından yapılabilir. Tedaviye yanıt vermeyen hastalarda BT yapılmalıdır.

Zatürre’nin Tıbbi Tedavisi

Toplum kökenli zatürre genelde evde tedavi edilir, yatış çoğunlukla gerekmez. Zatürre tedavisinde antibiyotik ve ağrı kesiciler kullanılır. Antibiyotik olarak, etkene yönelik olarak amoksisilin klavulonat, makrolidler, florokinolon veya sefalosporin grubu ilaçlar verilir. Ateş düşürmek için aspirin, asetaminofen veya ibuprofen türevi ilaçlar tercih edilebilir. Öksürük çok rahatsız edici olursa, tamamen kesmeyen ama azaltan ilaçlar tercih edilir. Asetil sistein gibi balgam yumuşatıcılar öksürüğü yumuşatmak ve tahrişi azaltmak için yararlıdır.

Daha ciddi seyredebilen aşağıdaki durumlarda ;

  • 60 yaş üzerindeki hastalar,
  • Zaman, yer veya kişiye yönelik hatırlama sorunu olmaya başlayanlar,
  • Ağızdan antibiyotik alınmasını engelleyen bulantı ve kusma varsa
  • Kan basıncı ( tansiyon ) düşüyorsa
  • Hızlı nefes alıp vermeye başlanıyorsa
  • Solunum desteği gerekiyorsa, kişinin kendi çabası yeterli olmuyorsa
  • Ateş normalin altına iniyorsa
  • Kalp atım hızı dakikada 50’nin altında veya 100’ün üzerinde ise hastanede yatılarak tedavi gerekebilir. Bu durumda doktor tarafından detaylı muayene ve değerlendirmeye göre karar verilir.
  • Çocuklar:
  • 2 aydan küçükse,
  • Aşırı uyuyorsa
  • Kanda oksijen düzeyi düşükse
  • Ciddi sıvı kaybı bulguları varsa
  • Vücut ısısı normalden düşük ise
  • Nefes alıp vermede zorluk varsa yatış için değerlendirme yapılmaktadır

Zatürre Hastalığında Diyet Değişikliği

Akciğerden balgam ve deriden ateş ile kaybedilen sıvı, özellikle bol su içilerek yerine konmalıdır.

Taze meyve-sebze, balık ve bitkisel yağları içeren sağlıklı beslenmeye dikkat edilmelidir.

Bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen basit şekerli gıdaların ve içeceklerin tüketilmesi kısıtlanır. Portakal suyu gibi C vitamini ve minerallerden zengin içecekler tercih edilmelidir.

Alkol, zatürre riskini arttırırken ciddi seyretmesine de neden olur. Alkol bağımlılarında risk artışı belirgindir.

Zatürre Hastalığında Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Ciddi bir rahatsızlık olduğu için öksürük ve balgam geçinceye, ateş tamamen normale ininceye kadar işe veya okula gidilmemeli, istirahat edilmelidir.

Tıbbi tedavinin doktorun önerdiği sürede ( 10-14 gün ) tamamlanması gereklidir. İlaçlar erken kesilirse yakınmalar tekrar başlayabilir ve mikroplar akciğerde tekrar üreyebilir.

Bazı aşılar zatürre ve gribe karşı yüksek riskli kişilerde koruma sağlayabilir. Aile doktorundan bilgi alınmalıdır.

Ellerin düzenli olarak yıkanması enfeksiyonlardan korunmada yararlıdır. Sigara ve alkol tüketilmemelidir. Düzenli uyku, egzersiz ve beslenme ile bağışıklık sistemi korunmalıdır.

Zatürre Hastalığında Önerilen Besin Takviyeleri

  • N-asetilsistein : Solunum yolu ve akciğerle için güçlü bir antioksidandır. Akut ve kronik akciğer hastalığında etkilidir. Bronşlarda ve akciğerde sekresyonun yapışkanlığı azaltır, balgamın sökülmesine yardımcı olur. Bazı kişilerde öksürüğü şiddetlendirebilir. Kanda oksijen miktarı arttırmaya destek olur.
  • Bromelain : Balgam sökücü, iltihap giderici ve pıhtı eritici etkilidir. Ayrıca antibiyotiklerin emilimini de arttırmaktadır. Bronşit, zatürre ve sinüzitte yararlıdır. Günde 3 kez 500-750 mg dozda bromelain takviyesi önerilir.
  • C vitamini : Her 2 saatte bir 500 mg olacak şekilde yüksek dozlarda C vitaminin, enfeksiyon başlangıcında verildiği takdirde etki gösterdiği bildirilmiştir. Zatürre vakalarında C vitamininin beyaz kan hücreleri tarafından alıkonulduğu saptanmıştır. Günde 200 mg C vitamini takviyesi yapılan yaşlı zatürre hastalarında yakınmalar hızla iyileşmeler gözlenmiştir.
  • A vitamini : Özellikle ağır kızamık vakalarında A vitamini takviyesi önemlidir. A vitamini eksikliği cddi enfeksiyonların, özellikle de zatürre gelişiminin bir nedenidir. Gözleme dayalı bir araştırmada, A vitamini ile birlikte çinko takviyesi yapılan çocuklarda zatürre oluşma sıklığının çok az olduğu bildirilmiştir.

Zatürre Hastalığında Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler

  • Zatürre hastalarında yüksek miktarlarda sıvı tüketimi olmalıdır. Okaliptüs, karanfil, ardıç ya da tarçın çayından yararlanılır. Günde 150-300 mg üzüm çekirdeği tüketilmesi de önerilmektedir. Flavonoit kaynağı olarak 150-300 mg sahil çamı ekstresi de takviye olarak alınır.
  • Duvar sarmaşığı : güzlük doz olarak, 1-5 yaş arası çocuklar için 150 mg, 6-12 yaş arası 210 mg ve 12 yaş üstü için ise 420 mg kuru ekstresini içeren preparatların alınması önerilmektedir.
  • Sarımsak : 4 gram taze sarımsak veya buna eşdeğer en az 10 mg aliin veya toplam 4 mg allisin içeren sarımsak preparatları, zatürre vakalarında güçlü antimikrobiyal özellik göstermiştir.
  • Hidrastis rizomu : Berberin alkaloidi içermektedir. Güçlü antimikrobiyal etkilidir. Günde 2-4 gram kuru kök ile hazırlanmış çay veya % 8-12 oranda alkaloit içeren ekstresinden günde 250-500 mg dozda alınması önerilir.
  • Afrika sardunyası : antiviral ve antimikrobiyal özellikleri nedeniyle yetişkinlerde günde 3 kez 1.5 ml sıvı ekstresi veya 3 kez 20 mg ‘lik tabletlerinden 14 gün boyunca alması önerilir.
  • Meyan kökü çayı : Balgam sökücü etkisi nedeniyle meyan kökü çayından yararlanılır. 1.5 gram meyan kökü üzerine 250 ml su ilave edilip ağır ağor 10-15 dakika kaynatılır, 15 dakika bekledikten sonra süzülür.

Zatürre Hastalığında Aromaterapi Uygulamaları

Çam veya sedir uçucu yağından inhalasyon olarak yararlanılır. Ayrıca sıcak su dolu bir kaseye birkaç damla çay ağacı yağı veya okaliptüs uçucu yağı ilave edilir. Kase oda içinde bırakılarak, çıkan aromatik bileşenlerin inhale edilmesi sağlanır. 2-3 saat arayla kase içindeki su ve uçucu yağlar yenilenir.

Zatürre Hastalığında Kompres Şeklinde Uygulanması

  • Keten tohumu lapası : Keten tohumu öğütülerek lapa şeklinde hazırlanır, içine 2 damla kekik uçucu yağı ve hardal uçucu yağı eklenir. 10 dakika bekletilip bir havlu yardımıyla göğüs bölgesine kompres yapılır.
  • Göğüs bölgesi için yağ karışımı : 15 ml organik soya yağı, 2 damla buğday rüşeymi yağı, 2 damla niaouli veya 3 damla okaliptüs uçucu yağı ile karışım hazırlanır ve göğüs bölgesine sürülür. Bir havlu ile sarılarak göğüs bölgesi sıcak tutulur.

Yorum yapın