Varis Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?
Ven, yani toplardamarlari kanı kalbe götüren damarlardır. Derin ve yüzeysel toplardamarlar bulunur. Yüzeysel toplardamarlar, deri altından başlayıp kanı derin venlere ulaştırırlar. Toplardamarların kanı kalbe götürürken geri kaçmaması için kapakçıkları vardır. Kapakçıklar çevre dokudaki adalelerin kasılması ile daha iyi çalışır.
Uzun süre ayakta veya oturarak çalışanlarda, şişmanlıkta ve hamilelikte toplardamar içi basınç artar. Deri altına yakın toplardamarlarda tıkanıklık olması, damar içi basıncını arttırır, kapakçıkların yapısını bozar. Damar, basınç artışına bağlı genişleyerek varise neden olur. Kalıtsal yatkınlık söz konusudur. Toplardamarlara bası yapan karın için tümörler, karın içinde aşırı sıvı toplanması, toplardamar iltihapları, toplardamar tıkanıkları varis nedenidir. Yaş ilerlemesi ve menopoz döneminde damar yapısı zayıflayarak varis oluşumuna katkıda bulunur. Varisli damarda kan birikir. Kadınlarda daha sık görülür.
Varis Hastalığının Bulgu, Belirti ve Yakınmaları Nelerdir ?
Sıklıkla bacaklarda meydana gelir. Sirozda, yemek borusunda görülür. Basurlar da makatta damar genişlemesi nedeniyle oluşur.
Küçük damarların genişlemesi sonucu mavi ve mor renkli, haritaya benzer görünüm ortaya çıkar. Herhangi bir yakınmaya neden olmaz. Sadece estetik yönden kişiyi rahatsız eder.
Daha büyük damarlarda oluşması halinde ağrı, dolgunluk hissi verir. Damarlar parmak şeklinde görünebilir, kıvrımlı olabilir. Bacaklarda şişme, mor lekeler, kramp, yanma ve kaşınma olur. Aşırı bir şişme mevcutsa, ayak bileğinde ülser oluşabilir. Ülserler mikrop kaparsa, iltihap ve kangren oluşabilir. Şikayetler uzun süre ayakta kalınca veya sıcak ortamda artar. Kanın damar içinde göllenmesine bağlı olarak pıhtılaşma oluşabilir. Damar yırtılması ile kanama odakları görülebilir.
Varis Hastalığının Tıbbi Tedavisi Nelerdir ?
Erken dönemlerde spor, sıcak su ve kaplıcalardan uzak durma, varis çorabı önerilir. Uzun süre ayakta durma ve oturma önerilmez. Sık sık ayaklar yükseğe kaldırılarak kanın akışı sağlanmalıdır. Skleroterapi varisi oluşturan damar içine sıvı tıkayıcı bir madde verilmesiyle yapılır, büyük varislerde tercih edilir. Lazer ışını ile yapılan tedaviler daha küçük varisler üzerine etkili olup toplardamarların küçültülmesi sağlanır. İlerlemiş olgularda cerrahi yöntemlerle toplardamar çıkarılır.
Varis Hastalığında Önerilen Beslenme Şekilleri
Şişman olanların kilolarının % 10’unu vermesi bile varislerde belirgin azalma sağlanabilir. Beslenme planının bir diyet uzmanı ile beraber ayarlanması, günlük beslenmenin 5-6 öğüne yayılması, arada aşırı kalori alımına neden olan atıştırmaların önüne geçilmesini sağlar.
Güçlü ven yapısı için kolajen ve elastin yapımında görev yapan C vitaminini bol içeren gıdalar tüketilmelidir. E vitamini ile beraber C vitamini alındığında yararı artmaktadır.
Özellikle hemoroid yakınması olanların liften zengin gıdaları tüketmeleri yararlıdır. Lif yapıdaki gıdalar dışkının hacmini oluşturur ve kabızlığa karşı yararlıdır.
Yeterli miktarda su içilmelidir ( en az 8 bardak ). Yeterli su içilmez ise lifli gıdalar suyu çekemez ve kabızlığı daha da arttırır.
Meyve ve sebzelere canlı renklerini sağlayan biyoflovonoidler damar yapısını destekler. Düzenli tüketilen biyoflovonoidden zengin gıdalar varis oluşumunu azaltır. Yabanmersini, flovonoidden ve E vitamininden zengindir. Mevsiminde günde 50 gram tüketilmesi yararlıdır. Su teresi de püresi ile beraber tüketilir. C ve E vitamininden zengin avokado, meyve listesinde bulunmalıdır. Dolaşımın hızlanmasına yardımcı olan biberiye, ince damarları destekleyen ursolik asitten zengindir. Balık, et gibi gıdalara tat katılmasında, domates ile hazırlanan soslarda tüketilebilir. Zencefil, varis içinde oluşabilecek pıhtıların azaltılmasında ve dolaşımın rahatlatılmasında yardımcı olup günde 1-2 tatlı kaşığı alınabilir. Pancar, damarlara hasar veren homosistein maddesini azaltan, koyu rengini veren betasiyanin maddesini bol içerir; yaprakları da ıspanak gibi tüketilebilir. Kuşkonmaz da damar duvarlarını destekleyen doğal bileşenleri içerir, haşlaması yapılabilir. Rutin bileşiği damar sağlığında yararlı olup kaparı ve dövülmüş karabuğday bol bulunur. Örümcek ağına benzer spider varisleri olanlarda rutin eksikliği olabilir. Günde 2 fincan kapari yaprağı çayı veya bir çorba kaşığı kapari konservesi yararlıdır. 100 gram dövülmüş kabuksuz karabuğdayda sadece 92 kalori olması, sağlıklı bir gıda sınıfında yer almasını sağlar. Ayrıca proteinden de zengindir.
Varis Hastalığında Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Uzun süre ayakta durulmamalı veya oturulmamalıdır. Otururken bacak bacak üstüne atılmamalı, ayaklar yüksek bir tabureye konarak aşağıya sallanmamalıdır. Özellikle yatarken kalp seviyesinin üzerinde olacak şekilde ayakucunun kaldırılması şişliğin azaltılmasını sağlar.
Kas kasılmaları ile toplardamardan kan dönüşümünü sağlamak içim bacaklar hareket ettirilmeli, ağır olmayan egzersiz yapılmalıdır. Uzun süre oturmak, ayakta hareketsiz kalmak varisi arttırabileceği için sık sık hareket edilmelidir. Şişmanlar kilo vererek toplardamar üzerine olan baskıyı azaltarak kan akımını rahatlatır.
Özellikle dizüstü bölgeyi sıkan dar kıyafetler bacaklardaki varislerin artmasına neden olur, bu tür kıyafetler giyilmemelidir.
Yüksek topuklu ayakkabılar kas çalışmasını bozacağı için, kasların işlevini kolaylaştıran alçak topuklu ayakkabılar tercih edilmelidir.
Varis Hastalığında Önerilen Besin Takviyeleri
- Diosmin : Damar gücünü arttıran, serbest radikal hasarını ve şişkinliği azaltan, lenfatik akışı flavonoit yapısında bileşiktir. 1-2 haftalık kullanım sonucunda etkileri görülür. & 95 diosmin ve % 5 hesperidin içeren preparattan günde 1 kez 600 mg alınması önerilir. Diosmin ve çam kabuğu ekstresine ilaveten, C ve E vitamini, yabanmersini ve üzüm çekirdeği ekstreleri damar sağlığı için yararlı olup kan dolaşımını desteklemektedir.
- Bromelain ve diğer fibrinolitik etkili gıdalar : Bromelain, fibrinin parçalanmasını sağlar ve varisli damarlarda sertlik ve yumru gibi şişlik oluşmasına engel olur. Varisli damar ile kalp ve dolaşım problemi olan hastaların fibrini parçalama özelliğinde olan acı kırmızıbiber, sarımsak, soğan ve zencefili tüketmeleri önerilir.
Varis Hastalığında Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler
- Çam kabuğu ektresi : kılcal damarları destekleyen ve kan dolaşımını arttıran, kolajen ve elastin bütünlüğünü sağlayan antioksidan etkili proantosiyanidinleri içermektedir. Günde 100-300 mg alınması önerilir.
- Tavşanmemesi kökü : Kökler, ana etkili bileşik olarak steroidal yapıda saponin olan ruskogeninleri içermektedir. Köklerden hazırlanan standart ekstrenin damar elastikiyetini ve gücünü arttırdığı tespit edilmiştir. Hafif idrar söktürücü ve iltihap giderici etki de gösteren ruskogeninler üzerinden standardize edilmiş olan ekstreyi içeren kapsül şeklindeki preparattan günde 3 kez 100 mg alınması önerilir. Günlük toplam alınacak ruskogenin miktarı 7-11 mg ‘dir.
- Atkestanesi ekstresi : Kan dolaşımını ve damar direncini arttırır, şişkinliği azaltır. Triterpenik yapıda saponozitlerden olan Essin kompleksi içeren standardize ekstresinden günde 2 kez 300 mg alınması önerilir. Varisli damarlara, essin içeren merhem ve jeller ovularak tatbik edilir.
- Gotu kola ektresi : % 70 triterpenik asit içeren ektreden günde 3 kez 30 mg alınması önerilir. Dahilen ve haricen kullanılır. Selülit, venöz yetmezliği ve varisli damalarda yararlı bulunmuştur. Destek bağ dokusunu desteklediği ve kanın akışkanlığını arttırdığı saptanmıştır.
- Cadıfındığı : dahilen ve haricen yaprak ve kabukları venöz yetmezlikte kullanılır. Standart ekstresini içeren merhem 2-3 hafta boyunca günde 2 kez ovularak sürülür.
- Tıbbi kokulu yonca : bacaklardaki ağrı ve yorgunluklar, şişkinlikler, yüzeysel kan toplanmalarında ve hemoroitte kullanılır. 2 çay kaşığı toz drog sıcak su ile nemlendirilerek lapa haline getirilir. Tülbent içine alınan lapa, şişkinlik ve hemoroitler için kullanılır.
Varis İçin Masaj Yağı
- 2 damla buğday rüşeymi yağı
- 4 damla maydanoz tohumu yağı
- 4 damla selvi tohumu yağı
- 20 ml tatlı badem yağı
Yağ karışımı hazırlanır. Ayak parmaklarından yukarı, bacaklara doğru masaj yapılır. Masaj uygulamasının oturarak yapılması tavsiye edilir.