Descartes Kimdir ? Hayatı ve Eserleri Nelerdir ?
‘’ Düşünüyorum, öyleyse varım ‘’ önermesiyle günümüzde de adı bilinen Descartes, felsefe tarihinde en büyük iz bırakan filozoflardandır.
31 Mart 1596 – 11 Şubat 1650 tarihleri arasında yaşamış Fransız matematikçi, bilim insanı ve düşünür Rene Descartes ( okunuşu : Röne Deskart ) Batı felsefesinin son yüzyıllardaki en önemli düşünürlerinden biridir. On yaşında Cizvitlerin College Royale de la Fleche okuluna giren Descartes on sekiz yaşında bu okuldan ayrıldı. İki yıl sonra yani 1616’da Poitiers’de hukuk öğrenimini tamamladı. Askerlik mesleğini şeçerek 1618’de Moritz von Nassau’nun, 1619’da Bavyera valisinin, 1621’deBocquoy kontunun ordularına girdi; böylece Almanya’yı, İsviçre’yi, İtalya’yı, Hollanda’yı, Macaristan’ı, Polonya’yı dolaştı. 1627’de ünlü La Rochelle kuşatmasına katıldı. 1628’de Hollanda’ya çekilde ve kendini felsefeye adadı. Descartes 1628’den itibaren, on beş yıl süren geziler, savaşlar ve serüvenlerden sonra yerleştiği Hollanda’da Batı düşüncesini alt üst eden özgün felsefe sistemini kurdu.
Öğrendiğinin, gördüğünün, duyduğunun, inandığının hepsini birden büsbütün silerek, her şeyden kuşkulanmaya başladı. Yalnız tek bir şeyden emindi, düşüncenin varlığı. Buradan hareketle, evrenin açıklamasını yaptı. Yöntem üzerine konuşmada hep karmaşıktan basite inerek, gerçeği kuşatmaya yarayacak kuralları bir bir saydı. Felsefeyi bütün inceleme kitaplarının Latince yazıldığı bir çağda Fransızca yazarak ve ‘’ sağduyu dünyada en iyi bölüştürülmüş şeydir ‘’ diyerek, herkesin, özellikle uzman olmayanların anlayabileceği bir duruma indirgedi. Descartes her tür araştırmanın pratik niteliği üzerinde ısrarla durur. Ona göre en önemli bilimlerden olan mekanik, insanlara yardım edecek makinaları yapma sanatı; tıp, vücudu ve ruhu tedavi etme sanatı; ahlak, mutlu yaşama sanatıdır.
Descartes zamanının bilginleriyle, hükümdarlarıyla ve soylularıyla ilişkiler kurmuştur. Ona hayran olan İsveç Kraliçesi Kristina 1649’da onu yanına çağırdı. Sarayda büyük ilgi gören, bu arada bir de bale yazan filozofun güçsüz bedeni İsveç’in soğuklarına dayanamadı. Descartes 1650’de elli dört yaşında Stockholm’de zatürreden öldü.
Descartes şüpheciliğe farklı bir yaklaşım getirir:
- Septik şüphe
- Metodik şüphe
Ona göre septik şüphe anlamsızdır. Olması gereken metodik şüphedir. Metodik şüpheyi şu şekilde uygular: önce tanrıdan, çevreden, kendinden ve başka insanlardan şüphe eder. Bunu şüphe edemeyeceği son sınıra kadar götürür. Şüphe etmek düşünmektir. Düşünmek var olmaktır. ‘’ Düşünüyorum o halde varım ‘’ noktasına ulaşır. Latince ‘’ De omnibüs dubidantum ‘’ ( Her şeyden şüphelenen ) onun en önemli sözlerindendir.
Descartes ulusal dillerin Avrupa’da yeni yeni kendini bulduğu bir yüzyılda bazı yapıtlarını Latince, bazı yapıtlarını Fransızca yazmıştır. İlk incelemeleri Compendium musicae ( 1618) ve Regulae ad directionem ingenii ( Usun yönetimi için kurallar ) (1631) adlarından da anlaşılacağı gibi Latince yazılmıştır. Discours de la methode ( Yöntem üzerine konuşma ) Fransızca yazılmıştır ve 8 şubat 1637’de Leyden’de Jean Maire yayını olarak çıkmıştır, filozofun basılan ilk yapıtıdır. Kitabın Latince çevirisi 1644’te yayımlandı, çeviriyi Descartes basılmadan önce gözden geçirdi. Yöntem üzerine konuşma bütünsel bir yapı ortaya koymaz, her bölü ayr bir konuyu işler. Bölümler arasında bağlantı bulunmadığı gibi, bazı düşünce tutarsızlıkları da görülür. Örneğin birinci bölümde neredeyse tümüyle mahkum edilen Stoa felsefesi üçüncü bölümde benimsenir. Kitap ayrı ayrı makalelerden oluşmuş gibidir, belki de bu makaleler çok değişik zamanlarda yazılmıştır. Bu parçalı kitabın en önemli yanı Descartes’in düşüncesindeki gelişimle ilgili tarihsel çizgiyi ortaya koyuyor olmasıdır.
Bu saydıklarımız dışında, Descartes’ın Meditationes (1641), Meditationes de prima philosophia (1642), Les Principes de la philosophie (1644), Meditations metaphysique de Rene Descartes ( 1647), Regulae ad directionem ingenii (1648), Les Passions de l’ame (1649), Lettres de M. Descartes (1657), Jacques Le Gras Le Monde De M. Descartes ou le traite de la lumiere (1664) ve L’Homme de Rene Descartes (1644) adlı kitapları da düşünür yaşarken ve ölümünden sonra yayımlanmıştır.