Monopoli İcadı : Monopoli Nedir ? Ne Zaman Ve Kim Tarafından Bulunmuştur ?
Masa oyunları tüm dünyada 5,000 yılı aşkın bir süredir sevilerek oynanır ve öğrenmeye, aritmetik becerileri geliştirdiği söylenir. Ekonomist Henry George’un ( 1839-1897) Amerika’lı takipçisi Lizzie Magie ( 1886-1948), 1903’te arsa ve mülk kiralamanın yalnızca zenginlerim servetini arttırmaya yaradığını ve kiracıların yoksulluktan kurtulamayacağını halkın anlamadığını fark etti.
George’un ekonomi felsefesine göre doğada bulunan her şey eşit olarak herkese aitti. Henry George’un asilane savunusuna göre arazi değeri üzerinden yapılan vergilendirme zenginler ile yoksullar arasındaki eşitsizliğin zaman içinde azalmasını sağlıyordu. Ancak belli ki George mülk sahiplerinin bu fazladan maliyeti kiracılara yansıtacağını ve onların yaşamlarını daha da katlanılmaz hale getireceğini hesaba katmamıştı.
Bununla birlikte Lizzie Magie, mülk sahibi ile kiracı arasındaki karmaşık ilişkinin uygulamada nasıl yürüdüğünü gösteren bir masa oyunu icat edebilirse alt tabakada ki insanların George’un ideolojisini daha iyi anlayacağını hissetti. Magie 1904’te ‘’ Mülk Sahibi Oyunu ‘’ adını verdiği bir masa oyunu için patent aldı. Bu, birkaç nedenden ötürü buluşçu bir oyundu: Birincisi, bu oyunda dama ya da diğer masa oyunlarında olduğu gibi oyuncunun ulaşması gereken bir ‘’ son kare ‘’ yoktu. İkincisi, amaç, kazanmanın yolu, çok sayıda mülk edinmekti. Diğerlerinin zararına büyük bir servet biriktirmek için mülk ve arazi edinmek kapitalizmin esasıydı. Sınırsız bir banka üzerinden ( ekonomi ) bazı oyuncular zenginleşerek diğer oyuncuları kiracı konumuna getiriyor, bu da sonunda kiracıların iflas etmesine ve oyuncu kaybetmesine yol açıyordu. Tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi.
Başlangıçta diğer Georgistler arasında popüler olan Mülk Sahibi Oyunu 1906’ya kadar üretilmediği için doğal olarak halktan ilgi görmedi. Kısa bir süre sonra yirmi beş yılın üzerinden tecrübeye sahip olan başarılı oyuncak ve oyun imalatçısı Parker kardeşlere oyunun ticari hakları teklif edildi ama Parkerlar ‘’ çok karmaşık ‘’ olduğu gerekçesiyle oyunu reddettiler. Parker kardeşler Amerika’nın en başarılı kart oyunu olan Rook’u 1906’da piyasaya sürmüşlerdi ve piyasayı iyi bildiklerini düşünüyorlardı. Mülk sahibi oyunu devam etti ve popülaritesi özellikle el yapımı masa oyunları oynayan Quaker tarikatı üyeleri arasında kulaktan kulağa yayıldı. Ancak oyunun ülke genelinde dağıtımı olmadı.
1929’da satışçı Charles B. Darrow (1889-1967) o yılki büyük borsa krizi sonucunda işini kaybetti ve Philadephia’da evinin olduğu mahallede ıvır zıvır işlerde çalışarak yaşamını sürdürmeye başladı. O sıralarda arkadaşlarının ve komşularının oynadığı bir ev yapımı masa oyunu dikkatini çekti. Bu oyun mülk alım satımıyla ilgiliydi ve Lizzie Magie’nin Mülk Sahibi Oyunu’ndan türediği besbelliydi. Darrow oyunun kendi versiyonunu hazırlamaya karar verdi. Evde oynadığı oyun, Atlanta’dan Philadelphia’ya arkadaşı Charles Todd tarafından getirilmişti. Todd, oyundaki tüm sokak adlarının ve diğer konumların Atlanta’da bulunduğunu söylemişti. Darrow’un geliştirdiği oyun Atlanta City versiyonuyla aynıydı. Darrow oyuna yalnızca elektrik ve su tesisleri ile istasyonların simgelerini ekledi. Bu ilaveler daha sonra Monopoli’nin dünyadaki en ünlü masa oyunu olmasına yardım edecekti.
Ancak biraz daha uğraşması gerekiyordu. Otuz yıl önce 1933’te Lizzie Magie’nin teklifini reddeden Parker kardeşler Darrow’un oyununun da yine ‘’ çok karmaşık ‘’ olduğu gerekçesiyle reddettiler.
Dünya bir ekonomik durgunluk dönemindeydi ve Parkerlar pahalıya patlayacak yeni oyunlardan uzak duruyorlardı. Yılgınlığa kapılmayan Darrow, 1935’te Philadelphia’daki bir alışveriş merkezi oyunu deneme amaçlı sergilemeyi kabul edince matbaacılıkta uğraşan bir arkadaşına oyundan 5000 adet ürettirdi. Böyle ekonomik durgunluk döneminde insanların kendilerine hayali de olsa müthiş servetler kazandırabilecek bir oyunu bu kadar sevmesi herkesi hayrete düşürdü. Tüm Monopoli baskıları hızla tükendi ve çok geçmeden yeni siparişler yağmaya başladı. Bu muazzam ilgiyi fark eden Parker kardeşler, o ana kadar 200 milyon adet satıldığı tahmin edilen oyunun haklarını satın almak için Darrow’a sağlam bir teklif götürdüler.
Beklendiği gibi Lizzie Magie de Monopoli’nin muazzam başarını fark etmişti ama aldığı patentin süresi 1921’de dolduğu için yapabileceği pek bir şey yoktu. Ulusal basında Parker kardeşleri eleştirmesine rağmen 1937’de Magie’nin iki oyununu daha yayınlamayı kabul eden Parker kardeşler, Mülk Sahibi Oyunu’nu da 1939’da üçüncü kez piyasaya sürdüler. Ne var ki o zamana kadar Monopoli piyasaya çoktan hakim olmuştu. Charles B. Darrow milyoner oldu ve tarihe tüm zamanların en sevilen masa oyununu icat eden adam olarak geçti.