Nezle Nedir ? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?
Virüsler tarafından gelişen ( genellikle rhino virüsler ) burun ve boğaz iltihabı olup bulaşıcıdır. Yüze yakın virüs çeşidi nezleye neden olabilir, bu nedenle aşısı yoktur. Gribe göre ciddi yan etkileri daha az olup tehlikesiz sayılmaktadır.
Öksürük, hapşırma veya konuşma sırasında damlacık dediğimiz, havaya yayılan vücut sıvısı ile bulaşır. Ortak kullanılan bardak, telefon, kalem, kitap, oyuncak, havlu gibi eşyalarla, öpüşme ve tokalaşma ile de bulaşma söz konusudur. Havalandırılmayan kalabalık yerlerde daha sık ortaya çıkar. Sonbahar, kış ve ilkbaharda daha sık görülür.
Özellikle okul öncesi küçük çocuklarda bağışıklık sisteminin yeterli gelişmemesi nedeni ile çok sık görülür, erişkinlerde yılda birkaç defa nezle geçirilmektedir.
Vücut direnci düşüklüğü, kronik bronşit, böbrek yetmezliği, astım, şeker hastalığı, kansızlık, kalp hastalığı, sigara kullanımı, kanser, bebek ve yaşlılarda hastalık daha ağır geçmektedir.
Nezle ve grip farklı hastalıklardır. Grip, influenza virüsleri ile oluşurken, nezle başlıca rhino virüslerle meydana gelmektedir. Nezle, gribe göre daha hafif seyirlidir.
Nezle’nin Bulgu, Belirti ve Yakınmaları Nelerdir ?
Virüs bulaştıktan birkaç gün sonra hastalık belirtileri görülmeye başlar. Ateş, baş ağrısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, gözlerde sulanma, düşük derecede ateş yüksekliği, halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, boğaz ağrısı, hafif kas-eklem ağrıları gibi yakınmalar olur. Çocuk, yaşlı, şeker hastası, kalp hastası, böbrek hastasında nezle biraz daha ağır geçer.
Nezle’nin Tıbbi Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?
Tıbbi tedavi olsun olmasın, iyileşme süreci birkaç hafta sürmektedir. Ancak doğal beslenmenin bozulması, hava kirliliği, kapalı alanların çoğalması gibi faktörlerle iyileşme süreci daha uzun olabilmektedir.
Bol sıvı tüketilmelidir. Beslenme dengeli ve düzenli olmalıdır. Mevsim meyve ve sebzeleri tüketilmelidir. Dinlenme önerilir.
Ateş için genellikle parasetamol grubu ateş düşürücüler verilir. Çocuklarda aseaminofen kilograma ve günlük doz önerilerine göre kullanılır. 3 aydan küçük çocuklara doktor önerisi olmadan asetaminofen verilmemelidir, dozlarda yanlışlık yapılabilir. Aspirin 2 yaşından büyük çocuklarda kullanım için onaylanmıştır, fakat suçiçeği veya grip benzeri yakınmaları olan çocuklarda önemli yan etkilere neden olabileceği için kullanılmamalıdır. Aspirin, çocuklarda nadiren Reye sendromu gibi ölümcül olabilen hastalığa neden olabilir.
Burun akıntısı ve tıkanıklığı için dekonjensan burun spreyleri 3 günü geçmemek koşulu ile kullanılabilir. Çocuklarda dekonjensan kullanılmamalı, tuzlu spreyler tercih edilmelidir.
2 yaşından küçük çocuklarda doktor önerisi olmadan ağız yoluyla öksürük veya rahatlatıcı ilaçlar verilmemelidir. İki yalından büyük çocuklarda reçetesiz satılan öksürük ilaçları veya dekonjensanların kullanımı konusunda prospektüs doğrultusunda eczacının önerilerine göre hareket edilmelidir. Aynı etken maddeleri içeren farklı ilaçların kullanılması yan etkilere neden olabileceği için, ilaç içeriklerine dikkat edilmelidir.
Erişkinlerde ateş 39.4 derece veya daha yüksekse, ateşe eşlik eden terleme, titreme, öksürük ve renkli balgam çıkarma varsa, lenf bezelerinde belirgin şişme varsa veya şiddetli sinüs ağrıları varsa doktora başvurulmalıdır.
Çocuklarda, 12 haftalığa kadar bebekte 38 derece ateş, herhangi bir yaştaki çocukta 40 derece üzeri ateş, sıvı kaybına bağlı ağızda kuruma ve idrar miktarında azalma, yeterli sıvı tüketememesi, 2 yaşından küçük çocuklarda 24 saatten fazla süren ateş, 2 yaşından büyük çocuklarda 3 günden fazla süren ateş, bilincin bulanması ve aşırı uyuma, kusma, karın ağrısı, şiddetli baş ağrısı, boyun tutukluğu ( ensede sertleşme ), nefes almada zorlanma, hırıltılı nefes, sürekli ağlama, kulak ağrısı ve geçmeyen öksürük yakınmalarında çocuk hastalıkları uzmanına götürülmelidir.
Nezle’de Beslenme Şekilleri Nasıl Olmalı ?
Bol sıvı tüketilmelidir. Su, meyve suyu ya da sıcak limon suyu gibi içeceklerin hepsi yarar sağlar. Sıvılar, burunda ve solunum sisteminde mukus üretiminde gerekli sıvının veya ateş sırasında kaybedilen sıvının yerine konmasını sağlar.
Alkol ve kafein gibi içecekler idrar miktarını artırarak su kaybına neden olur, bu nedenle tüketilmemelidir.
Sıcak tavuk çorbası içilmesi yararlıdır. Atalarımızdan kalan bir doğal şifa kaynağı olan tavuk çorbası, hem sıcak buharı, hem de besleyiciliği hem de sıvı içeriği ile burundan nefes almayı kolaylaştırırken burun salgılarının incelip tıkanıklığın açılmasına yardımcı olur. Tavuk çorbasının iltihaba karşı bağışıklık sistemi hücrelerinin yanıt vermesine yardımcı olduğu, aşırı iltihabi reaksiyonu azalttığı, burundaki salgıları artırarak mikropların burnun iç yüzünü döşeyen hücrelere temasını azalttığı saptanmıştır.
Nezle’de Yaşam Tarzı Değişiklikleri Nelerdir ?
Biraz istirahat edilerek vücudun direncini artırmasına yardım edilmelidir. Ateş, öksürük veya ilaç kullanımına bağlı uyuklama varsa, iş veya okula gitmeyip evde istirahat edilebilir. Bu şekilde dinlenme, nezlenin bir başkasına bulaştırılmasını da azaltır. Eğer işe veya okul ortamında süreğen bir hastalığı olan, bağışıklık sistemi yetersizliği olan birileri varsa, nezlesi olan kişi bu ortamda mutlaka maske takarak bu kişiye bulaştırmamaya çalışmalıdır.
Bulunan ortamın sıcaklık ve nemi ayarlanmalı, aşırı sıcak olmaması kaydıyla ortam sıcak tutulmalıdır. Kuru havanın soğuk buhar yapıcı cihazlar ile nemlendirilmesi, burun ve akciğer salgılarının daha rahat dışarı atılmasını ve öksürüğün yumuşatılmasını sağlar. Nemlendiriciler düzenli olarak temizlenerek bakteri ve küf gibi organizmaların yerleşmesi engellenmelidir.
Boğaz yakınmaları varsa, boğazı yatıştırmak için bir bardak ılık suya yarım tatlı kaşığı tuz konarak günde 3-4 defa gargara yapılması yarar sağlar.
Burun tıkanıklığını azaltmada yardımcı olan tuzlu su içeren burun damlaları kullanılabilir. Çocuklar için de erkili ve güvenli bir yardımcı tedavidir. Bebeklerde de doktor önerisine bağlı göre burun deliklerine birkaç damla verebilecek şekilde doz ayarlanması yapılmış ürünler kullanılabilir. Bebeğin emmesini sağlamada, gece uyumasını rahatlatmada burnun tuzlu su ile yıkanması yarar sağlar. Büyük çocuklarda ve erişkinlerde de tuzlu su burun spreyleri yardımcıdır.
Günde 3 defa 20 ml suyla 15’er saniye gargara yapılması, solunum yolu enfeksiyonundan korunmada yararlıdır.
Sigara dumanı şikayetlerde artışa neden olacağı içini kaçınılmalıdır.
Nezle’de Önerilen Besin Takviyeleri Nelerdir ?
- D vitamini : D vitamini düşük olan kişilerde nezle ve sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonu daha fazla gelişmektedir. Bu nedenle, 3-6 ayda bir değerlendirilerek gerekirse desteklenmelidir.
- Çinko : Nezle yakınmaları başladıktan sonra ilk 24 saat içinde çinko desteği alınması hastalığın şiddetini etkilemez iken, hastalık süresini kısaltır. Çocuklarda nezleden korunma amaçlı çinko desteklerinin kullanılması yarar sağlamaktadır. Erişkinlerde çinko desteği günlük 30-50 mg iken, çocuklarda çinko sülfat 10-15 mg önerilmektedir.
- Probiyotikler : Çocuklarda probiyotik içeren destek veya 100 ml süt ile üst solunum yolu enfeksiyonu riski azaltılmaktadır. Kefir ve yoğurt gibi besinler alternatiftir.
Nezle’de Önerilen Bitkisel İçerikli Takviyeler Nelerdir ?
- Mürver çiçekleri : 3-5 gram mürver çiçeği 150 ml kaynamış su içinde ağzı kapalı olarak 5 dakika demlenip süzülür. Günde 3 kez 1 çay fincanı içilir.
- Ihlamur çiçekleri : 2-4 gram drog 1 bardak kaynamış su içine eklenip ağzı kapalı olarak 5 dakika demlenip süzülür. Günde 3 kez 1 çay fincanı içilir.
- Yılandili yaprağı : plantago lanceolata yapraklarından 2-4 gram alınıp 1 bardak kaynamış su içine eklenir ve 10 dakika demlenip süzülür. Günde 1 birkaç kez 1 çay fincanı içilir.
- Tarçın : 0.5-1 gram drog 100 ml kaynamış su içinde ağzı kapalı olarak 10 dakika demlenip süzülür. Günde 3 kez 1 çay fincanı içilir.
- Rezene meyvesi : 2-5 gram rezene meyvesi 150 ml kaynamış su içinde ağzı kapalı olarak 10-15 dakika demlenip süzülür. Günde 3 kez 1 çay fincanı içilir. 2 haftadan daha uzun süre alınmamalıdır. 2-5 damla rezene uçucu yağı bir bardak sıcak su veya papatya çayı içine eklenir ve yemeklerden sonra 1 çay fincanı içilir.
- Kafur, mentol ve okaliptüs : uçuucu yağlarının gece yatarken çocuğun göğüs veya boyun bölgesine sürülmesi ile uyku ve öksürük yakınmalarında düzelme elde edilmiştir. Burun tıkanıklığına yararı saptanmamıştır. Fakat deride kızarma, göz ve burunda yanma hissi gibi yan etkileri bulunmaktadır.