Namazın kabul olma şartlarından birisi de kıbleye yönelmektedir. Müslümanların ilk kıblesi Mescidi Aksa iken Bakara suresinin 144. ayeti nazil olunca kıble Kabe olmuştur.
Bakara suresi 144. Ayet (Diyanet mealinden alıntıdır)
“Biz senin çok defa yüzünü göğe doğru çevirip durduğunu görüyoruz. Elbette seni, hoşnut olacağın kıbleye çevireceğiz. Yüzünü Mescid-i Haram yönüne çevir. Siz de nerede olursanız olun, (namazda) yüzünüzü hep onun yönüne çevirin. Şüphesiz kendilerine kitap verilenler, bunun Rabblerinden (gelen) bir gerçek olduğunu elbette bilirler. Allah, onların yaptıklarından habersiz değildir.”
Kıblenin Mescidi Haram yani Kabe olduğunu ve namazda Kabeye yönelmek gerektiğini bildiren diğer ayet ise Bakara suresinin 150. Ayetidir.
Bakara suresi 150. Ayet (Diyanet mealinden alıntıdır)
“(Ey Muhammed!) Nereden yola çıkarsan çık, yüzünü Mescid-i Haram’a doğru çevir. (Ey mü’minler!) Siz de nerede olursanız olun, yüzünüzü Mescid-i Haram’a doğru çevirin ki, zalimlerin dışındaki insanların elinde (size karşı) bir koz olmasın. Zalimlerden korkmayın, benden korkun. Böylece size nimetlerimi tamamlayayım ve doğru yolu bulasınız.”
Bu ayetlerde emredildiği için namazda Kabeye doğru yönelmek şarttır. Sadece vakit namazlarında değil cenaze namazında ve tilavet secdesi yaparken de kıbleye yönelmek gerekir.
Günümüzde kıble pusulası kullanarak kıble bulunabilmektedir.
Kıbleye yönelirken hata payı nedir ?
Uzmanlar kırkbeş dereceyi geçen bir yanılmanın namazı bozacağını düşünmektedir. Namaza durmadan önce gerekli kıble araştırmasını yapmak farzdır. Bu araştırmayı yapmadan zanna göre kıble belirleyip daha sonra tespit edilen yönün gerçek kıbleden 45 derece saptığını fark eden kimse namazını yeniden kılmalıdır.
Namazdan önce gerekli araştırmayı yapmasına rağmen hata yapan (45 dereceden daha fazla yanılan) kimsenin namazı iade etmesi gerekmez. Çünkü bir hadisi şerifte «Size bir şey ile emrettiğim zaman, onu gücünüzün yettiği nispette yerine getirin.» bildirilmiştir.
Pusulasız kıble nasıl bulunur ?
Eğer bilmediğimiz bir memleketteysek ve elimizde yön belirten pusula gibi bir alet yok ise kıble yönü bulma için şu yöntemleri uygulayabiliriz.
Güneşe bakarak;
Ülkemizde güneş tam tepede iken güney yönündedir. Fakat ülkemizin doğusu ile batısı farklı lokasyonlar olduğu için her yerde kıble tam olarak güney yön değildir.
Mesela Trabzon Mekke ile aynı meridyende bulunur. Fakat İzmir, Çanakkale, Muğla gibi batı illerinde oturanların tam güneye değil güney doğuya yönelmeleri gerekir. Van ve Kars gibi ülkemizin en doğusunda oturanların yönlerini hafifçe güneybatıya çevirmeleri gerekir.
Eğer vakit ikindi vakti ise yöneleceğimiz yön güneşe bakarken yaklaşık kırkbeş derece güneşin soluna doğrudur.
Kutup yıldızına bakarak;
Geceleri güneş olmaz. Eğer kutup yıldızının yerini biliyorsak gece kutup yıldızına baktığınız yön Kuzeydir. Bunun tersi de Güney olacaktır.
Cami minaresine bakarak;
Eğer uzaktan cami minaresini görebiliyorsak minarenin yukarıdaki kapısı (şerefe denilmektedir) kıble yönünü gösterir.