Ayvadana Otu Nedir? Nerelerde Kullanılır? Faydaları ve Zararları Nelerdir?
Dünyada yaygın olarak yetişmektedir. Tüm Akdeniz ülkelerinde, İskandinavya’nın kuzeyinden Güney Avrupa’ya, Sibirya’dan Hindistan’a kadar ve Amerika kıtasında yetişmektedir.
Bitki başka artemisia türleriyle karıştırılmaktadır. Hippokrates, Dioskorides, Plinius gibi birçok hekimin kadın hastalıkları, bel ağrısı, zehir ve yorgunluğa karşı kullandıkları artemisianın ayvadana olduğu açıklığa kavuşmamıştır. Salerno okulu, taş düşürücü, ödemi iyileştirici, sindirim kolaylaştırıcı etkilerine yer vermektedir. Hildegard da bitkiyi kadın hastalıklarında kullanmıştır. Ortaçağ’da yaşamış olan birçok hekim bitkiyi kadın hastalıklkarında, ödemde, epilepside, köpek ve yılan ısırığında kullanmıştır. Madaus Kaliforniya’da yaşayan Kızılderililerin ayvadanayı eskiden beri soğuk algınlığı, ateş ve romatizma, Çinlilerin ise kadın hastalıkları için kullandıklarını yazmaktadır. Yumurtalıklardaki fonksiyon bozukluğundan kaynaklanan menstrüasyon bozukluklarına ve epilepsiye karşı da önerilmektedir. Leclerc de özellikle genç kızlarda görülen kansızlık ve yumurtalık fonksiyon bozukluğu nedenli menstrüasyon bozukluklarında iyi sonuçlar elde ettiğini belirtmiştir.
Bitki 16, yüzyılın sonuna kadar Avrupalıların batıl inançlarında önemli bir yer tutmuştur; ayağında ayvadana taşıyan yorulmayacağı, kökünü boynuna asanların epilepsiye yakalanmayacağı gibi.
Ayvadana Bitkisinin Diğer Adları
Adi Pelin, Adi Yavşan, Karadeniz Pelini, Koyun Otu
Ayvadana Bitkisinin Tıbbi Nitelikleri
Ateş düşürücü, kramp çözücü, menstrüasyon düzenleyici, solucan düşürücü.
Ayvadana Bitkisinin Kullanıldığı Yerler
Ayak şişmeleri, bağırsak parazitleri, çıbanlar, mide bulantıları, menstrüasyon bozuklukları, romatizma, gut hastalığı, ateş, iştahsızlık
Ayvadana Bitkisinin Botanik Bilgisi
Ülkemizde Bursa, Edirne, Elazığ, Giresun, Hakkari, İstanbul, Kars ve Muş civarında 2500 metreye kadar görülür.
Her türlü iklimde yetişir. Zengin nemli toprakları sever. Az da olsa tarımı yapılır. Çoğunlukla doğadan yabani olarak toplanır. Çok yıllıktır. Boyu yetiştiği yere göre 50 cm ile 2 m arasında değişir. Yaklaşık 5 parmak kalınlığında olan kök, açık kahverengidir ve çok yan köklüdür. Dikine çıkan gövde çok dallı, bol çiçekli ve üstü çok ince yumuşak tüylüdür. Koyu yeşil renkli 5-10 cm boyundaki yapraklarının kenarları hafif kıvrıktır, altları beyaz keçe gibi kıllarla kaplıdır. Alttaki yapraklar iki parçalıdır, ortadaki ve üstteki yapraklar karşılıklı dizilmişlerdir. Çiçekleri sarı, sarımsı kahverengi, kırmızımtırak veya kahverengidir, hazirandan eylül sonuna kadar açarlar.
Ayvadana Bitkisinin Nelerinden Yararlanılır
Bitkinin çiçekli olan üst bölümünden, az da olsa yan köklerinden yararlanılır.
Ayvadana Bitkisinin Toplanması ve Saklanması
Odunlaşmamış taze, çiçekli yapraklı sürgünler haziran ve temmuzda çiçekleri tam açmadan toplanır. Çiçek açtıktan sonra her geçen gün acılaşır. Kurutmadan önce çiçeksiz ve kalın dallar temizlenmelidir. Acılık verdiği gerekçesiyle yapraklarının yolunmaması gerektiği ileri sürülmektedir. Küçük demetler halinde gölge, havadar yerde kurutulur. Kıyılarak veya toz halinde hava geçirmeyen cam kaplarda, ışıktan korunacak biçimde saklanır. Yan kökler sonbaharda ( kasım ayında ) topraktan çıkarılır. Yıkanmadan çok iyi temizlenerek açık havada veya yapay olarak 50 derecede kurutulur. Olduğu gibi veya toz halinde sıkı kapanabilen kaplarda ışıktan korunacak biçimde saklanır. Bitkinin kökünün her yıl yeniden toplanması yerinde olur.
Ayvadana Bitkisinin Tadı ve Kokusu
Çiçekli dallarının aromalı hoş bir kokusu ve pek acı olmayan bir tadı, köklerin ise tatlımsı sert bir tadı ve aromalı hoş bir kokusu vardır.
Ayvadana Bitkisinin Yan Etkileri
Önerilen ölçüde kullanıldığı sürece herhangi bir yan etkisi yoktur. Hamilelik döneminde çayının içilmemesi yerinde olur. Çiçek tozları saman nezlesi yapabilir. 5 yaşından küçük çocuklara kesinlikle verilmemelidir.
Artemisia türlerinin çiçek tozuna ( özellike ayvadana ) alerjisi olanlarda anason, biber, dereotu, hardal, havuç, karabiber, kereviz, kimyon, maydanoz ve papatya alerjilerinin ortaya çıkmasına veya şiddetlenmesine neden olabilir.
Ayvdana Bitkisinin Kullanma Biçimleri
İçten ve dıştan uygulanır.
Ayvadana Bitkisinden Yararlanma Yöntemleri
Çayından, tentüründen, şarabından ve banyosundan yararlanılır.