Döviz Nedir ? Döviz Kuru Nasıl Hesaplanır ?

Yabancı ülke paralarına ve bu para ile ifade edilen ödeme araçlarına döviz (Foreign exhance) denir.Günümüzde,özellikle Türkiye açısından,en önemli yabancı paralar ABD doları ve Euro’dur.Döviz kuru ise yabancı bir ülke parasının milli para cinsinden fiyatıdır.

Bir ülkede döviz serbestçe alınıp satılabiliyorsa,o ülkede dövizin konvertibi olduğu söylenebilir.Bu ortamda döviz kuru döviz piyasasında belirlenir.Döviz piyasası bir ülkenin milli parasının yabancı ülkelerin paraları ile değiştirildiği(Dövizin alınıp satıldığı) bir piyasadır.Döviz kuru bu piyasada döviz arzı ve döviz talebi tarafından belirlenir,hergün hatta gün içinde.Örneğin 11 Mart 2016 günü döviz piyasasındaki doların kapanış (En son ) fiyatı 2,86 TL,euro’nun kapanış fiyatı ise 3,19 TL civarında idi.

Bir yabancı paranın diğer bir yabancı para cinsinden değerini belirten kura çapraz kur (Parite)denir.Örneğin,11 Mart 2016 günü dolar ve Euro kurları göz önünde bulundurulursa,çapraz kur (euronun dolar cinsinden fiyatı) 1,11 (3,19 TL / 2,86 TL) olmuştur.Diğer bir deyişle ! Euro=1,11 ABD doları olmuştur.

Döviz Kurunun Hesaplanması

Döviz kurunun hesaplanması iki ana unsur tarafından belirlenir.Bunlar döviz talebi ve döviz arzıdır.Döviz talebi ve döviz arzı birlikte döviz kurunu belirler.Şimdi size bu ana başlıkları kısa kısa anlatmaya çalışacağız.

Döviz Talebi

Döviz talebi,döviz kuru(Fiyatı) ile talep edilecek döviz miktarı arasındaki ilişkinin tümünü ifade eder ve aşağı doğru eğimli bir döviz talebi eğrisi ile gösterilebilir.Döviz kuru ile talep edilecek döviz miktarı arasında negatifbir ilişki vardır.Döviz fiyatı düştükçe talep edilecek döviz mikarı artar,döviz fiyatı arttıkça da talep edilecek döviz miktarı azalır.Dövize olan talabin en önemli nedeni ithal edilecek mal ve hizmetler için dövize olan gereksinimdir.

Bir ülke yabancı ülkelerden ne kadar fazla mal ve hizmet ithal etmek isterse,dövize o derece fazla gereksinim duyar ve döviz talep eder.Dövizin ucuzlaması yabancı ülkelerin mal ve hizmetlerinin fiyatlarının yerli mal ve hizmetlerin fiyatlarına göre ucuzlaması anlamına gelir ki,bu da ithalatı ve dolayısıyla dövizin talep edilen mikarını arttırır.

Talep edilecek döviz miktarı,mal ve hizmet ithalatı dışında,dış borç ödemeleri ve tasarruf sahiplerinin tasarrıflarını enflasyondan korumak amacıyla döviz talebi gibi diğer bazı faktörlere bağlıdır.Örneğin;Türkiye’de tasarruflarını dövizde değerlendirmek isteyenler döviz bürolarından döviz satın alırlar.Bu da talep edilen döviz miktarını arttırır.

Döviz Arzı

Döviz arzı,döviz kuru (Fiyatı) ile arz edilecek döviz miktarı arasındaki ilişkinin tümünü ifade eder ve yukarı doğru eğimli bir döviz arz eğrisi gösterilebilir.Döviz fiyatı ile arz edilecek döviz mikarı arasında pozitif bir ilişki vardır.Döviz fiyatı düştükçe arz edilecek döviz miktarı azalır,döviz fiyatı arttıkça arz edilecek döviz miktarı artar.

Dövizin arz edilen mikarını belirleyen en önemli etken ülkenin ihraç edeceği (Yabancı ülkelerin söz konusu ülkeden ithal edeceği) mal hizmet mikarıdır.Bir ülke yabancı ülkelere ne kadar fazla mal ve hizmet ihraç ederse,bunun karşılığında o ülkelerden o kadar çok döviz temin eder.Dövizin ucuzlaması yerli mal ve hizmetlerin döviz cinsinden fiyatlarının artması anlamına gelir ki,bu da ihracatın azalmasına (Yabancı ülkelerin söz konusu ülkeden daha az mal ve hizmet ithal etmesine ) ve dolayısıyla da ihracattan temin edilecek döviz miktarının azalmasına neden olur.

Arz edilecek döviz miktarı,mal ve hizmet ihracatı dışında,tasarruflarının bir kısmını veya tümünü döviz şeklinde tutanların döviz fiyatının artmasından yararlanmak amacıyla dövizlerinin bir kısmını veya tümünü milli paraya çevirmek için döviz piyasasına arz etmesi,IMF’nin sağladığı krediler ve yabancı ülkelerden gelen sermaye(özellikle sıcak para) gibi diğer bazı faktörlere de bağlıdır.