İshal Nedir ? Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Alışılmıştan sık ve normalden daha sulu dışkı yapmaya ishal denir.Aniden başlayan ve dışkı sayısında artma ile (Genellikle günde 3 kezden fazla) kendini gösteren ishal,çocuklarda en sık 0-5 yaş arasında görülür.İshalin olan çocukların hemen hepsinde kusma da beraberinde görülür.

İshalin Nedenleri Nelerdir ?

Kusma ve ishal ”Akut Gastroenterit” adı verilen aynı hastalığın bulgularındandır.Bu hastalık yaz aylarında daha sık görülür ve genellikle virüs adı verilen mikroplar sorumludur.Virüslere bağlı ishal ani başlar,karın ağrısı,iştahsızlık,kusma ve hafif derecede ateş eşlik eden belirtilerdir.Bu tür ishaller en geç bir hafta içinde kendiliğinden düzelir.

Dışkı sayısı çok fazla(Günde 10’dan fazla)yüksek ateşli ve kanlı ishali olan çocuklar en kısa sürede mutlaka doktora götürülmelidir.Yine 6 aydan küçük çocuklarda görülen ishaller de doktor tarafından değerlendirilmesi gereken önemli ishallerdir.

İshalli çocuklar dışkı yoluyla su ve elektrolit kaybederler.Eğer kaybedilen miktar ağız yoluyla verilen sıvılarla yerine konmazsa çocuğun vücut suyu eksilir.Bu duruma deidratasyon adı verilir.

Dehidratasyon tehlikeli bir hastalıktır.Çocuğun gözleri ve bıngıldağı çöker,dudakları ve ağzı kuru,daha seyrek ve koyu idrar yapmaya başlar,ağlarken göz yaşı akmaz ve uykuya eğilimli olmaya başlarsa vücut suyunda önemli derecede kayıp var demektir.Hayati tehlikenin olduğu bu gibi durumlarda çocuğun acilen hekime götülmesi gerekmektedir.

İshalin Tedavisi Nasıl Yapılır ?

İshalin tedavisinde 2 temel prensip vardır.Birincisi ishalle kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin mümkünse ağız yoluyla,değilse damardan serumla yerine konması,ikincisi beslenmenin sürdürülmesi.

Çocuklarda görülen ishal vakalarının büyük kısmı hafif ya da orta derecede ishal vakaları olup bunlar evde tedavi edilebilir.Hafif ishal vakalarında ishale rağmen çocuk iyi görünür,inatçı kusma ve ateş görülmez.Bu durumda bol sulu yiyecek ve içecekler verilmesi,anne sütü veya mamaya devam edilmesi ve çocuğun susuzluk bulguları bakımından izlenmesi yeterlidir.Orta derecede ishal vakalarında çocuklar huzursuz olup çok susarlar.Bu durumdaki çocuklar 6 aylıktan küçük değilse evde ishal paketleri kullanılarak tedavi edilebilirler.Daha önce belirtilen sıvı kaybı belirtileri olan çocuklara ise serum takılması ihtiyacı olabileceğinden mutlaka doktora götürülmesi gerekir.

Evde İshal Tedavisi Nasıl Yapılır ?

Son yıllarda şeker ve tuz içeren sıvılar ile ishal tedavisinde büyük ilerlemeler kaydedilmiştir.Bunun için eczanelerden veya sağlık ocaklarından ”İshal için şeker-tuz paketi” temin edilir.Bir litre kaynatılmış ve ılıtılmış suya bu paketlerden bir tanesi eklenerek karıştırılmalıdır.Böylece elde edilen sıvı ishalle kaybedilen sıvıları yerine koymak için kullanılabilir.

Genel olarak ishali olan ancak sıvı kaybı belirtileri olmayan çocuklarda bu sıvıdan verilmesi gerekmez.Bunların bol sulu yiyecek ve içeceklerle normal beslenmesine devam etmesi yeterlidir.Hafif-orta derecede sıvı kaybı olan ishalli çocuklara 50ml/kg hazırlanan ishal sıvısı 4 saatte verilir.Nefesinde sıklaşma,gözlerde çöküklük ve dilinde kuruluğu olan orta derecede sıvı kaybı olan çocukların tedavisinin bir sağlık merkezinde planlanması daha uygun olur.Kaybedilen vücut sıvıları yerine konmuş,ancak ishali devam eden çocukların idame tedavisinde ishal sıvısı yalnız başına değil,diğer sıvı içeceklerle alterne olarak verilmelidir.Bu durumda 2’ye 1 oranı korunmalıdır.

Evde ishal tedavisi için sıvı hazırlanırken hazır paketlerin kullanılmasına dikkat edilmelidir.Bu şekilde hazırlanan sıvıları çocukların bazısı sevmeyebilir.Ancak vücudundan sıvı kaybı olan çocukların tatsız olmasına rağmen ishal sıvılarını içtiği gözlemlenmiştir.Kusması olan çocuklara bile ağızdan ishal sıvısı 1-2 dakikada 1 tatlı kaşığı verilebilir.Böylece ihtiyacı karşılanan çocukların kusması bir süre sonra düzelebilir.İnatçı kusmaların sürdüğü hallerde ise hekime başvurulması gereklidir.

İshal tedavisinde en önemli prensiplerden biri de,çocuğun ishal olmadan önceki beslenme düzenine devam etmesidir.Bu amaçla ishalli çocuğun az miktarda,sık sık beslenmesi,anne sütü alıyorsa anne sütüne devam edilmesi,inek sütü alıyorsa ishal süresince yarı yarıya sulandırılması,yöresel enerji ve proteinden zengin besinlerle beslenmesi önerilmektedir.

İshal sırasında verilebilecek en uygun besinler;pirinç lapası,patates püresi,ekmek,yağsız et,yoğurt,sebze ve meyvelerdir.

Çok yağlı ve çok şekerli besinlerden sakınılmalıdır.İshalin kesilmesi için ocuğun aç ve susuz bırakılması;batıl bir inanç olduğu gibi,aynı zamanda zararlı bir uygulamadır.Bunun tam aksine ishalli çocuğun her zamankinden daha fazla su ve sulu besinlere ihtiyacı vardır.

İshal tedavisinde antibiyotiklerin yeri ve önemi çok sınırlıdır.Çocukluk çağında görülen ishal vakalarının büyük çoğunluğu virüslere bağlı olduğundan antibiyotiklerde virüsleri öldürmediğinden ishal vakalarının çoğunda antibiyotik kullanmaya ihtiyaç yoktur.İçinde kan ve mukus(Sümüksü madde) olan,yüksek ateş ve şiddetli karın ağrısı ile giden bazı ishal vakalarında antibiyotik gerekebilir.Bu durumda da doktora danışmadan antibiyotik kullanılmamalıdır.İshal tedavisinde ishal kesici ve kusmaya önleyici ilaçların da yeri yoktur.Bu ilaçların ishalin kesilmesine katkısı olmadığı gibi bazen ishalin uzamasına hatta daha da ağırlaşmasına yol açabilirler.

İshalden korunmak için bazı önlemlerin alınması faydalı olabilir;Kullanılan ve özellikle sulaın mikropsuz hale gelmesi için klorlanmış veya kaynatılmış olması gereklidir.Sebzeler ve meyveler bol su ile iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir.Yiyecek ve içecekler toz ve sineklerden korunması için dolap veya buzdolaplarında saklanmalıdır.Yemeklerden önce ve sonra,her tuvaletten sonra ellersabunlu su ile iyice yıkanmalıdır.