Karpal tünel el bileklerimizde yer alan ve ellere giden sinirleri koruyan yaklaşık 2,5 santimetre genişliğinde sıkı bağdoku ve kemiksi yapılarla çevrili bir geçittir. Bu geçit koldan ele giden medyan siniri (ana sinir) ve parmakları bükmeye yarayan fleksör kasları zedelenme ve darbelere karşı korur.
Karpal tünel sendromu, karpal tünelden geçen sinirlere baskı oluşması ve sinirlerin sıkışmasıyla oluşmaktadır.
Karpal tünel içerisinden geçen sinirler neden sıkışır ?
Karpal tünel kemikler ve son derece sıkı bağ dokusu ile çevrili olduğu için sinirler esnekliği minimum olan bir yapının içinden geçmektedir. Karpal tüneldeki az bir daralma veya parmakları bükücü kaslardaki (fleksör tendonlar) az bir şişme sinirler üzerinde baskı yapmak için yeterlidir.
Karpal tünel sendromu nedenleri
Genetik faktörler: Bu sendromun meydana gelmesinde genetik yatkınlık etkilidir. Bazı kişilerde Karpal tünel normalden biraz dardır. Bu da sinir sıkışmasını kolaylaştırır.
Tekrarlayan el kullanımı: Bunun en fazla görülen örneklerinden birisi sürekli mause kullanan eldeki sinir sıkışmasıdır. Sürekli hamur yoğuran, örgü ören kadınlarda veya belli el hareketlerini tekrarlamayı gerektiren meslekleri yapan kişilerde (örneğin daktiloyla yazı yazanlar)sık görülmektedir.
Bileği zorlamak: El ve bilek kaslarını uzun süre zorlamak, örneğin ağır su bidonlarını uzun mesafe taşımak, bu tür eylemleri periyodik olarak tekrarlamak bu sendromu tetikleyebilmektedir.
Hamilelik ve emzirme: Hamilelik döneminde meydana gelen hormonal değişimler nedeniyle bu tür sorunlar görülebilir . Bebeği belli bir pozisyonda tutup emziren anneler, bunu sürekli yaptıkları için bilek ağrısı yaşayabilirler.
Kronik hastalıklar: Kronik hastalıklar, örneğin tiroid bezi kaynaklı sorunlar, şeker hastalığı ve romatizmal hastalıklar karpal tünel sendromuna yol açabilir.
Karpal tünel sendromu belirtileri
Uyuşma ve karıncalanma: Ellerde zaman zaman sebepsiz uyuşmalar veya karıncalar oluyorsa bu karpal sendrom belirtisidir. Bazen bu uyuşmalar kola kadar uzanabilir.Ağrı da oluşabilir.
Şok şeklinde ağrılar: Sinir sıkışması bıçak saplanması veya elektrik çarpması gibi şok ağrıları yapabilir.
Kolun dirsek altındaki kısmını omuza kaldırınca ağrı veya karıncalanma hissedilmesi.
Ellerin zayıflaması: Özellikle de eli fazla kullandıktan sonra veya ağırlık taşıdıktan sonra görülür.
Karpal sendromu belirtileri başlangıçta çok hafiftir ve şikayetler yavaş ilerler. Şikayetlerin yoğunlaştığı zamanlar araba kullanma, kitap okuma ve uzun süreli telefonla konuşma gibi elin uzun süreli kullanımı sonrandaki zamanlardır. Geceleri de şikayetler artabilir.
Karpal Tünel Sendromu nasıl anlaşılır ?
Öncelikle doktorun muayene etmesi ve hastanın şikayetlerini dinlemesi gerekir.
Muayenede doktor bileğin iç kısmındaki medyan sinir boyunca dokunarak parmaklarda herhangi bir uyuşukluk veya karıncalanma olup olmadığını soracaktır.
Bileği bükerek kısa bir süre bu pozisyonda tutacak ve uyuşma/karıncalanma olup olmadığını soracaktır.
Hastanın gözlerini kapatmasını isteyecek, daha sonra bir cihazla hafifçe dokunarak parmak uçlarındaki ve eldeki hassasiyeti soracaktır.
Başparmakta zayıflık olup olmadığını test edecek ve hastaya soracaktır.
Başparmak etrafındaki kaslarda kısalma/küçülme olup olmadığını kontrol edecektir.
Doktora gitmeden önce kişi bu testleri kendine uygulayabilir.
Doktor gerekirse hastadan EMG çektirmesini isteyebilir. EMG, kaslardaki elektriksel aktiviteyi ölçmek için yapılır. Bu şekilde herhangi bir sinir veya kas hasarı olup olmadığı anlaşılır.
Karpal tünel sendromu tedavisi nasıl yapılır ?
Karpal tünel sendromu olan hastada eğer herhangi bir tedavi uygulanmazsa zamanla ilerleyecektir. Yani bu sendrom kendiliğinden geçen veya aynı kalan bir sendrom değildir tedavi edilmesi gerekir.
Ameliyatsız tedavi
Karpal tünel sendromunun varlığı başlangıç seviyesindeyken (Ağrı ve uyuşma sorunları az olduğu aşamadayken) tespit edilir ve tedaviye başlanırsa ameliyata gerek kalmadan tedavi edilebilir. Ameliyatsız tedavi seçenekleri şunlardır:
Erken teşhis edilir ve tedavi edilirse, karpal tünel sendromunun semptomları genellikle ameliyatsız olarak rahatlatılabilir. Tanınız kesin değilse veya belirtileriniz hafifse, doktorunuz ilk önce cerrahi olmayan tedavi önerecektir.
Atel takmak: Hasta geceleri koluna atel takar. Atel bileğin bükülmesini engeller, düz tutar. Bu sinirlerdeki baskıyı azaltır. Şikayetler fazlaysa sadece gece değil atel sürekli de takılabilir.
Ağrı kesiciler: İbuprofen ve naproksen gibi ağrı kesici ilaçlar, ağrıyı azaltır, iltihap var ise hafifletebilir.
Pozisyon değiştirme: Karpal tünel bileğe yük bindiren ve kronik olarak yapılan hareketler sonucu oluştuğu için direksiyon kullanımı, mause kulanımı (veya sendroma neden olan başka hareketler) gibi uzun süreli hareketler bırakılır. Bileği uzun süre büken hareketlerden kaçınılır.
Steroid iğnesi: Kortikosteroid veya kortizon, karpal tünele enjekte edilebilen güçlü bir anti-enflamatuar ajandır. Eğer şiddetli ağrılar var ise geçici olarak ağrıları dindirmek için kortizon iğnesi vurulabilir.
Sinir rahatlatma egzersizleri: Medyan sinirin karpal tünelin içinde daha serbest hareket etmesine yardımcı olan egzersizler vardır. Bu özel egzersizler doktor veya terapist tarafından hastaya gösterilir veya uygulanır.
Ameliyat tedavisi
İlaç ve egzersizlerin çözüm olmadığı, şikayetlerin devam ettiği durumlarda doktor ameliyatı önerebilir. Ameliyata karar verilmesi hasta şikayetlerinin yoğunluğuyla ilgilidir. Ameliyatta karpal tünelin çatısını oluşturan bağlar kesilerek, tünelin çapı genişletilir ve medyan sinirler üzerine binen baskı azaltılır.
Ameliyat sonrası
Ameliyattan hemen sonra, hastaya elini kalbin üzerine değdirip çekme egzersizleri ve ödemi azaltmak parmak egzersizleri verilir.
Karpal tünel ameliyatından sonra bir süre ağrı, şişme ve sertleşme şikayetleri olacaktır. Birkaç ay avuç içinde ağrı hissedilir.
Parmakların kavrama ve sıkma kuvvetini yeniden kazanması için 2-3 ay geçmesi gerekir. Ameliyattan önceki şikayetler çok fazla ise ameliyat sonrası ağrıların azalması ve parmakların eski kuvvetini kazanması 6 aydan fazla bir süreyi bulabilir.
Karpal tünel ameliyatından sonra hastanın bilek ateli takması gerekebilir. Hastanın sadece hafif bilek hareketlerine izin verilir.
Ameliyatın riskleri ve faydası
Ameliyatın kanama, sinir zedelenmesi ve enfeksiyon gibi komplikasyonları vardır. Ameliyat genellikle önceki şikayetleri azaltır. Doktor gerek görürse hastayı fizik tedaviye yönlendirebilir.
Karpal tünel sendromunun yanı sıra hastada artrit veya eklemleri tutan başka rahatsızlıklar var ise hastanın iyileşmesi daha uzun sürecektir.
Seyrek de olsa ameliyattan sonra karpal tünel sendromu tekrarlayabilir.
Karpal tünel sendromu için hangi doktora gidilir ?
Hastaya henüz teşhis konulmadıysa öncelikle bir uzman doktorun tanıyı koyması gerekir. Sadece şikayetleri nazara alarak hastanın “bende karpal tünel sendromu var” demesi uygun olmayacaktır.
Peki yukarıda sayılan belirtiler görülen hasta kendinde “karpal tünel sendromu” olduğundan şüpheleniyorsa teşhis ve tedavi için hangi bölümden randevu almalı ?
Karpal tünel sendromu sinirlerle alakalı olduğu için Nöroloji bölümünün alanına girer. Hastanın Nöroloji bölümünden randevu alması gerekir. Fakat yukarıda sayılan belirtiler başka hastalıklarda da görülebildiğinden Nöroloji doktoru Ortopediye de yönlendirebilir.
Karpal tünel sendromu için bu iki bölümden birine randevu alınabilir. Eğer hasta kendinde karpal tünel sendromu olduğunu biliyor ve ameliyatsız olarak tedavi görmek istiyorsa Fizik Tedavi bölümünden randevu almalıdır. Fizik tedavi bölümü şikayetlerin hafifletilmesi için bir egzersiz programı uygulayacaktır.
Bununla birlikte kendine tanı konulmamış kişi doğrudan Fizik tedavi bölümüne randevu alırsa, doktor haklı olarak hastaya teşhis konulması için Nöroloji veya Ortopedi bölümüne yönlendirebilir. Eğer kolda uyuşması var ise Kardiyoloji (Kalp hastalıkları) bölümüne de yönlendirebilir.